« Αυτός που πιστεύει αληθινά στο Θεό, ζει σαν «άγγελος επί της γης»: Νηστεύει, εγκρατεύεται, αγρυπνεί, ψάλλει, προσεύχεται, ουδέποτε κατακρίνει, συγχωρεί από καρδίας και αγαπά τους εχθρούς του. Πρέπει να πιστεύεις ότι σε αγαπά ο Θεός, ακόμη κι όταν όλοι οι άνθρωποι σε αποστρέφονται και σε εγκαταλείπουν. Όταν φοβούμεθα τον Θεό, τότε ακριβώς είναι που δεν φοβούμεθα ούτε ανθρώπους, ούτε δαίμονας. Όποιος έχει ταπείνωση, μιμείται τον ίδιο τον Χριστό. Ουδέποτε θυμώνει, ούτε κατακρίνει, ούτε υπερηφανεύεται. Τις εξουσίες ποτέ δεν τις επιθυμεί. Αποφεύγει τις τιμές των ανθρώπων, δεν φιλονικεί για κανένα πράγμα, δεν έχει παρρησία όταν ομιλεί, δέχεται πάντοτε τις συμβουλές των άλλων. Αποφεύγει τα ωραία ενδύματα και η εξωτερική του εμφάνιση είναι απλή και ταπεινή. Δεν ωφελεί να λυπάσαι όταν σε κατηγορούν. Η λύπη στις περιπτώσεις αυτές σημαίνει ότι έχεις κενοδοξία. Εκείνος που θέλει να σωθεί, οφείλει να αγαπά, να τον καταφρονούν, διότι η καταφρόνηση φέρνει την ταπείνωση. Και η ταπείνωση απαλλάσσει τον άνθρωπο από πολλούς πειρασμούς. Ο σκοπός είναι να κατορθώσεις να γίνεις ταπεινός. Να είσαι «υποκάτω πάντων». Να θεωρείς πως τίποτε δεν κάμνεις άξιο για την σωτηρία σου, αλλά να παρακαλείς τον Θεό να σε σώσει διά της ευσπλαχνίας Του. Η ταπείνωση κατορθώνεται με την αυτομεμψία, με το να πιστεύεις δηλαδή για τον εαυτό σου ότι κανένα καλό δεν έχεις. Αλίμονο σ’ εκείνον που νομίζει τις αμαρτίες του μικρές. Αυτός σίγουρα θα πέσει σε χειρότερες. Αυτός που υπομένει τις εναντίον του κατηγορίες με ταπείνωση, έφθασε στην τελειότητα. Αυτόν τον θαυμάζουν ακόμη και οι Άγγελοι, γιατί καμιά άλλη αρετή δεν είναι τόσο δυσκολοκατόρθωτη και μεγάλη, όσο η ταπείνωση. Το κατ’ εμέ, αν και βεβαίως ούτε πολλά διαβάζω, ούτε κάνω τίποτε, η ταπείνωση είναι η πιο σύντομη οδός για την σωτηρία του ανθρώπου. Ο αββάς Ησαΐας λέγει: «Έθισον την γλώσσαν σου του λέγειν συγχώρησον, και η ταπείνωσις επελεύσεται επί σε». Όταν μάθεις τη γλώσσα σου να λέγει, «συγχώρεσε με», κι αν ακόμη δεν το λες με συναίσθηση, λίγο-λίγο θα συνηθίσεις να το λέγεις και να το νοιώθεις μέσα σου. Είναι αδύνατο να αποκτήσεις αληθινή προσευχή, αν προηγουμένως δεν αφήσεις κάθε υπόνοια και καχυποψία εναντίον των άλλων. Αν θέλεις να μάθεις να προσεύχεσαι, να κόψεις πρώτα την πολυλογία. Να κόψεις ακόμη και κάθε περιττό περισπασμό από την ζωή σου. Απερίσπαστη προσευχή είναι εκείνη κατά την οποία, όταν προσεύχεσαι, ο νους σου είναι προσκολλημένος στον Θεό. Αυτός που αγαπά ειλικρινά τον Θεό, το αποδεικνύει με τον αγώνα που κάνει για να αποκτήσει καθαρή προσευχή. Να προσπαθείς ώστε να μη περισπάται ο νους σου κατά την ώρα της προσευχής. Ο νους σου τότε πρέπει να είναι καθαρός. Ω! Αν ένοιωθες την γλυκύτητα της! Τους αμαρτωλούς λογισμούς να τους διώχνεις αμέσως, να μη ριζώνουν. Αν ο λογισμός σου φέρνει άπρεπη εικόνα στην φαντασία σου, διώξε την όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Μη μολύνεις το σώμα σου με πράξεις αισχρές και την ψυχή σου με λογισμούς πονηρούς, και τότε έρχεται σ’ εσένα η ειρήνη του Θεού, και θα καταλάβεις ότι μέσα στην ψυχή σου κατοικεί ο ίδιος ο Θεός. Να μη κρίνουμε τους άλλους. Διότι το να κρίνουμε, σημαίνει ότι έχουμε υπερηφάνεια και αναλαμβάνουμε εμείς την κρίση, που δεν είναι δική μας υπόθεση, αλλά του Θεού. Όταν κατακρίνουμε, σφετεριζόμαστε την εξουσία του Θεού. Όταν πρόκειται να περάσεις, είτε από πυκνό δάσος, είτε από καλαμιώνα, είναι ανάγκη να παραμερίζεις με τα χέρια σου τα κλαδιά, τους θάμνους και τα ξύλα, όλα τα εμπόδια, και να κάνεις μονοπάτι για να προχωρήσεις. Έτσι πρέπει να γίνεται και μέσα στην ψυχή μας, με τους λογισμούς: Να τους παραμερίζουμε και να προχωρούμε. Άν οι άλλοι γύρω σου συμπεριφέρονται λανθασμένα και προκαλούν σκάνδαλα, εσύ ούτε να τους κατακρίνεις, ούτε να τους μιμήσαι, αλλά να βαδίζεις κατά το θέλημα του Θεού. Να παρακαλείς τον Θεό γι’ αυτούς που σε κατακρίνουν και σε συκοφαντούν. Όσο εσύ προσεύχεσαι για τους κατηγόρους σου, τόσο πληροφορεί και ο Θεός αυτούς που άκουσαν τις εναντίον σου συκοφαντίες ότι αυτές είναι ψευδείς. Για να ωφελείσαι από τις αναποδιές που σου συμβαίνουν, να λέγεις: «Ο Θεός επέτρεψε έτσι για το καλό μου, για την σωτηρία μου». Η φυγή δεν λύνει πάντα το πρόβλημα των θλίψεων. Διότι, όπου και να πας, θα βρεις τα ίδια ή παρόμοια. Προσπάθησε να λύσεις το πρόβλημα «μέσα σου», και μη αναζητείς λύσεις απ’ έξω και με την φυγή. Κι όταν ακόμη όλοι σε εγκαταλείψουν στον κόσμο και δεν έχεις πού να σταθείς και πού να ακουμπήσεις, και πάλι μη απελπισθείς. Να λες με πίστη: «Ζει Κύριος, και δεν μπορώ ν’ απελπισθώ!» Αυτός που επιθυμεί τις τιμές, δεν μπορεί να απαλλαγεί από τα αίτια της λύπης. Διότι με το παραμικρό θίγεται ο εγωισμός του, και αυτό προξενεί μεγάλη λύπη. Μακάριος είναι αυτός που μισεί τις τιμές και αγαπά την ταπείνωση. Θέλεις να μη αμαρτάνεις; Μνημόνευε το θάνατο σου πάντοτε! Για τούτο γράφτηκαν οι Βίοι των Αγίων: Για να τους μελετούμε και να μας εμπνέουν. Για να μαθαίνουμε πώς ζούσαν οι Άγιοι, τι μας συμβουλεύουν, και να πράττουμε κι εμείς ομοίως. Επειδή πολλές φορές μας λείπουν τα ζωντανά παραδείγματα αγιότητας δίπλα μας, επιβάλλεται να μελετούμε τους Βίους των Αγίων για να φωτιζόμαστε. Χωρίς την ελπίδα της αιώνιας ζωής, δεν μπορείς να υπομένεις τις δοκιμασίες που σου συμβαίνουν. Δεν μπορείς να υπομείνεις τους πειρασμούς των προσκαίρων, αν δεν έχεις κατά νουν τα ουράνια και αιώνια. Η νηστεία και η σιωπή είναι αδέλφια. Αυτός που θέλει να νηστεύει, πρέπει να σιωπά. Κι αυτός που θέλει να τηρεί σιωπή, πρέπει να νηστεύει. Όποιος δεν μπορεί να δαμάσει την γαστριμαργία, αυτός γίνεται υπόδουλος και σε πολλά άλλα πάθη. Η γαστριμαργία είναι μητέρα της πορνείας. Για να αποφύγεις την κενοδοξία, πρέπει να αποστρέφεσαι τις περιττές συναναστροφές. Εκείνος που υπεραγαπά τον εαυτό του, αδικεί τον αδελφό του. ΄Οποιος είναι φίλαυτος, δεν μπορεί να είναι φιλόθεος.».

Στιχουργήματα:

’Οταν σου έλθουν δάκρυα, θάρσει και μη φοβάσαι,
είναι το δώρον του Θεού. φαίνεται, αγαπά σε.
’Αν έχης την υπομονήν και ’ς τον χριστόν την πίστη,
ο πειρασμός εχάθηκε τελείως ηφανίσθη.
Δός μου, Χριστέ, ταπείνωσιν, τον νούν μου ν’ ανυψώνω
Εκεί ψηλά ’ς τον ουρανόν. ποτέ να μή θυμώνω…
Ταπείνωσις, ταπείνωσις, ειρήνη και αγάπη,
Καρδία νά ’ ναι καθαρά, όλο χαράν γεμάτη.