Ο ΑΛΛΟΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΣ.

Ο Χριστός λίγο πριν το πάθος, όταν προειδοποιούσε τους μαθητές του για το επικείμενο μαρτυρικό του τέλος και για την αναχώρηση του από την γη μετά την ανάστασή του, για να τους παρηγορήσει, ότι δεν θα μείνουν μόνοι και ορφανοί, τους προείπε ότι θα τους στείλει άλλο παράκλητο, το Πνεύμα το Άγιο. «Εγώ ερωτήσω τον πατέρα και άλλον παράκλητον δώσει υμίν, ίνα μένη μεθ’ υμών εις τον αιώνα το Πνεύμα της αληθείας (Ιω. 14,16). Το κάνει αυτό ο Χριστός, γιατί γνωρίζει ότι, αν και θα είναι αοράτως μαζί τους όλες τις ημέρες της ζωής τους και έως της συντελείας του αιώνος (Ματθ. 28,20), εν τούτοις, η έλλειψη της ορατής παρουσίας της ανθρωπίνης φύσεως του και της αισθητής συναναστροφής μαζί τους θα τους λυγίσουν ψυχολογικά και θα χάσουν το ηθικό τους και το θάρρος τους. Μάλιστα ο Χριστός πολύ πριν το πάθος του, κατά την εορτή της σκηνοπηγίας, είχε προφητεύσει για την έλευση του Αγίου Πνεύματος, το οποίο και είχε παρομοιάσει με ζωντανό νερό (Ιω. 7,37-39) και την περικοπή αυτή την διαβάζει η Εκκλησία μας ως ευαγγελικό ανάγνωσμα την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Και πράγματι μετά την ανάληψή του, αφού ανέβασε την ανθρώπινη φύση μέχρι το θρόνο του Θεού και την συμφιλίωσε με τον Θεό και πατέρα του, έστειλε ως αντάλλαγμα το Πανάγιο Πνεύμα. Λέγει ο άγιος Χρυσόστομος ότι, αν ειρηνεύσουν και συμφιλιωθούν δύο πρώην εχθροί, για να δείξουν την πλήρη συμφιλίωσή τους, ανταλλάσουν δώρα. Έτσι ο άνθρωπος έστειλε, μέσω του Χριστού, την ανθρώπινη φύση ως δώρο στον Θεό· και ο Θεός έστειλε το Πανάγιο Πνεύμα, ως δώρο στον άνθρωπο. Δεν το έστειλε βέβαια αμέσως αλλά μετά από δέκα μέρες. Διότι ήθελε να νοιώσουν την θεοεγκατάλειψη και να καταλάβουν πόσο οδυνηρή είναι η αισθητή απουσία της θείας βοηθείας και αντιλήψεως. Έτσι θα εκτιμούσαν περισσότερο την θεία παρουσία και θα αντιλαμβανόταν ότι χωρίς την βοήθεια του Θεού δεν έχουν κανένα προσόν και χάρισμα και δεν μπορούν να πετύχουν τίποτα το αξιόλογο.
Ήρθε λοιπόν το Πανάγιο Πνεύμα με ένα τρόπο αισθητό, αντιληπτό και δυναμικό. Ήρθε με την μορφή αέρα που φυσούσε βίαια και με τη μορφή πύρινων γλωσσών που κάθισαν πάνω στα κεφάλια των αποστόλων και που μετά την εμφάνισή τους απέκτησαν το χάρισμα να μιλούν ξένες γλώσσες. Τι ήταν αυτή η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος; Ήταν το βάπτισμα και το χρίσμα των αποστόλων και των άλλων πιστών. Ειδικώτερα για τους αποστόλους ήταν και η χειροτονία τους σε επισκόπους. Ας θυμηθούμε τη βάπτιση του Χριστού που κατέβηκε το Άγιο Πνεύμα εν είδει περιστεράς. Το Άγιο Πνεύμα, που του έδωσε τη δυνατότητα να σαρκωθεί στη μήτρα της Παναγίας και να έρθει σε επαφή με τον κόσμο, αυτό τώρα εμφανίζεται και στη βάπτισή του. Αυτό έδωσε και το χρίσμα στο Χριστό, ως άνθρωπο, για την αποστολή του στον κόσμο. «Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ, ου είνεκεν έχρισέ με» (Λουκ. 4,18). Το ρητό αυτό, που ανάφερε ο Χριστός στην πρώτη ομιλία του στην πατρίδα του την Ναζαρέτ, είναι από τον προφήτη Ησαΐα και λέγει ότι, ενώ τους άλλους προφήτες, ιερείς και βασιλείς τους χρίανε με λάδι τη στιγμή της καθιερώσεως τους, ο Χριστός χρίσθηκε με το Άγιο Πνεύμα τη στιγμή της βαπτίσεώς του. Παρόμοια τώρα οι απόστολοι χρίονται και χειροτονούνται ως αρχηγοί της Εκκλησίας, ευρισκόμενοι έτσι «εις τύπον και τόπον Χριστού». Έτσι και οι απλοί πιστοί, που χάσανε την σωματική παρουσία του Χριστού, έχουν τώρα τους αποστόλους που είναι η ορατή παρουσία του Θεού. Αγγίζουν τα άμφια τους όπως η αιμορροούσα άγγιζε τα ρούχα του Χριστού, ακούνε από το στόμα τους τα λόγια του Χριστού, λαμβάνουν από τα χέρια τους το σώμα και το αίμα του Χριστού, την άφεση των αμαρτιών, τις θείες δωρεές και ιάσεις. Με την κάθοδο λοιπόν του Αγίου Πνεύματος, και οι απόστολοι έχουν αισθητή την παρουσία του Θεού και την βοήθεια, αλλά και οι πιστοί, που κι αυτοί διαπιστώνουν αισθητά την θεία παρουσία, επιπλέον έχουν ως παρηγοριά και ενθάρρυνση και ενίσχυση την παρουσία των επισκόπων και ιερέων, οι οποίοι είναι "ο Χριστός παρατεινόμενος εις τους αιώνας", αφού εκπροσωπούν την κεφαλή του Σώματος της Εκκλησίας, τον Χριστόν".
* * *
Ας δούμε όμως αναλυτικά τι συμβολίζουν τα σημεία, με τα οποία φανερώθηκε το Άγιο Πνεύμα στους ανθρώπους.
Α΄. «Εγένετο άφνω εκ του ουρανού ήχος».
Στο Σινά, όταν παρουσιάστηκε ο Θεός στους Ισραηλίτες, ακουγόταν φωνές, βροντές, δυνατός ήχος σάλπιγγος (Εξ.19,26). Έτσι κι εδώ ακούγεται δυνατό βουητό «ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας», σαν να φυσούσε και να ούρλιαζε βίαιος άνεμος, όπως στις καταιγίδες και τους τυφώνες. Ήταν η κοσμοχαλασιά του Αγίου Πνεύματος, που θα ξερίζωνε το τεράστιο και πανύψηλο δένδρο της ειδωλολατρίας. Εδώ φαίνεται και η ενότητα αλλά και η συνέχεια των δύο διαθηκών, της Παλαιάς και της Καινής. Σάλπιγγα παλαιά, βοή ανεμοστροβίλου τώρα. Οι πατέρες παίρνουν αφορμή από την βιαιότητα του ανέμου και μας υπενθυμίζουν ότι οι βιαστές θα κερδίσουν την βασιλεία των ουρανών (Ματθ.11,12). Ας παρατηρήσουμε ότι παύει η incognito ή αδύναμη –ενίοτε- παρουσία του Θεού. Μη ξεχνάμε ότι στην ανάσταση και στην ανάληψη του ο Χριστός αποκαλύπτεται μόνο στους πιστούς μαθητές του. Εδώ όμως έχουμε πανηγυρική και θριαμβευτική είσοδο στην ιστορία της παρουσίας του Θεού ενώπιον όλων. Αρχίζει η βασιλεία του Θεού να φαίνεται «μετά δυνάμεως» και επισημοποιείται κατά τον πιο επίσημο τρόπο η έναρξη της κοινωνίας Θεού και ανθρώπων. Αυτή είναι και η σημασία της καθόδου του Αγίου Πνεύματος. Όχι ότι δεν υπήρχε Πνεύμα Άγιο πριν, αλλά μετά την ανάληψη του Χριστού αρχίζει η κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό και η οικείωση των δωρεών του. Βέβαια κάποιοι, αν και βίωσαν το γεγονός, το δυσφημούν ως μέθη των αποστόλων, όπως παλαιότερα οι Ιουδαίοι λέγανε ότι ο Χριστός κάνει τα θαύματα -τα οποία δεν μπορούσαν να απορρίψουν- με τη δύναμη των δαιμονίων. Η αλήθεια της Εκκλησίας όμως δεν φοβάται τους κακοπροαίρετους και τους θεληματικά απίστους.
Β΄. «Και επλήρωσεν όλον τον οίκον ου ήσαν καθήμενοι».
Ο άγιος Χρυσόστομος παρατηρεί ότι ο οίκος, που ήταν συγκεντρωμένοι οι πιστοί, έγινε μία κολυμπήθρα, στην οποία βαπτίσθηκαν όλοι οι παρευρισκόμενοι εκεί. Βαπτίσθηκαν με Άγιο Πνεύμα και φωτιά, όπως είχε προφητεύσει ο τίμιος Πρόδρομος (Ματθ. 3,11). Και η δωρεά της χάριτος ήταν καθολική και γενική. Όλοι πήραν χαρίσματα, ανάλογα βέβαια με την πίστη τους, την κλήση τους και το έργο τους. Οι απόστολοι, όπως προαναφέραμε, πήραν συν τοις άλλοις και τα χαρίσματα των ποιμένων σύμφωνα με την πρόρρηση του Χριστού (Ιω. 20,22-23). Έτσι η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, που ήταν στους άλλους βάπτισμα και χρίσμα, στους αποστόλους ήταν και χειροτονία συγχρόνως.
Γ΄. «Και ώφθησαν αυτοίς διαμεριζόμεναι γλώσσαι ωσεί πυρός».
Εμφανίζεται το Άγιο Πνεύμα υπό μορφή γλωσσών, διότι η νέα πίστη θα διαδιδόταν με το κήρυγμα και την κατήχηση. Η ύπαρξη προφητικού και αποστολικού κηρύγματος στην Εκκλησία είναι από τα βασικά σημεία και εχέγγυα ότι ενοικεί σ’ αυτήν το πανάγιο Πνεύμα. «Ωσεί πυρός»· δηλαδή υπό μορφήν πυρός. Προς τι ο συμβολισμός αυτός; Με το πυρ εικονίζεται στη Γραφή ο Θεός. «Ο Θεός ημών πυρ καταναλίσκον» (Εβρ. 12,29). Η φωτιά του Αγίου Πνεύματος, ενεργώντας παρόμοια με την υλική φωτιά, καίει τ’ αγκάθια της αμαρτίας, θερμαίνει την πίστη, φωτίζει το μυαλό κατά Θεό, παρηγορεί και δίνει θαλπωρή στην ψυχή. Ο άγιος Χρυσόστομος παρατηρεί ότι, όπως η φωτιά κάνει την μαλακή και ασχημάτιστη λάσπη σκληρή και με καθορισμένο σχήμα, έτσι και το Άγιο Πνεύμα κάνει στερεό, ψημένο, ανθεκτικό το φρόνημα και τον χαρακτήρα του χριστιανού και τον μορφοποιεί κατά Θεό. «Διαμεριζόμεναι». Εδώ έχουμε γενικά τη βάπτιση και το χρίσμα των 120 πιστών (Πραξ. 1,15 ·2,1), ειδικώτερα δε και τη χειροτονία των αποστόλων. Αυτά που εμείς τα παίρνουμε από τους κληρικούς και τους επισκόπους, οι τότε πιστοί και οι απόστολοι τα πήραν κατ’ ευθείαν από το Θεό.
Δ΄. «Και ήρξαντο λαλείν ετέραις γλώσσαις».
Να η κοινωνία Θεού και ανθρώπων και η οικείωση των θείων δωρεών. Στο χάρισμα της γλωσσολαλίας θα προστεθούν και άλλα χαρίσματα αργότερα, αισθητά και υπεραισθητά. Από τη στιγμή της αναλήψεως του Χριστού, παύει η έχθρα Θεού και ανθρώπων και ανταλλάσσονται δώρα, όπως προαναφέραμε. Εμείς στείλαμε στο Θεό την ανθρώπινη φύση του Χριστού και Κείνος έστειλε το Πανάγιο Πνεύμα, που μας προσφέρει όλα τα θεία χαρίσματα. Είναι «ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός». Ας προσευχηθούμε μ’ όλη μας την ψυχή να έρθει και να σκηνώσει στην ύπαρξή μας.
ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ