ΝΑ ΚΗΔΕΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΥΤΟΚΤΟΝΟΥΝΤΕΣ;

Με αφορμή την αυτοκτονία ενός 15ετούς μαθητού -λόγω αδίκου αποβολής από το σχολείο- και την άρνηση του ιερέως της ενορίας του να τελέσει την ακολουθία της κηδείας, εγράφησαν πολλά και διάφορα από πολλούς και ποικίλους. Και το ίδιο συμβαίνει όποτε έχουμε αυτοχειρία και άρνηση των εκκλησιαστικών αρχών να τελέσουν την νεκρώσιμη ακολουθία.
Έπρεπε ο ιερεύς να κηδεύσει τον αυτόχειρα μαθητή; Ασφαλώς δεν έπρεπε να τον κηδεύσει και να γιατί.
1. Κατ’ αρχάς είναι επιταγή των ι. κανόνων της Εκκλησίας η μη μνημόνευση του αυτόχειρα. Ο ΙΔ΄ κανών του Τιμοθέου Αλεξανδρείας απαγορεύει την εκκλησιαστική μνημόνευση του αυτόχειρα, εκτός βεβαίως εάν είναι ψυχοπαθής. Τον ιερό αυτόν κανόνα επικύρωσε και του προσέδωσε οικουμενικό κύρος ο Β΄ κανών της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Μάλιστα ο κανών μνημονεύει, ότι στην απαγόρευση εμπίπτουν και οι αυτόχειρες που αυτοκτονούν από «επήρειαν» ανθρώπων ή «άλλως πως από ολιγωρίας» (Πηδάλιον, εκδ. «Αστέρος», Αθήναι 1976, σελ. 673). Δηλαδή, ακόμη και όταν η αυτοκτονία γίνεται από σκληρή και απάνθρωπη μεταχείριση του αυτόχειρα, και πάλι δεν συγχωρείται να μνημονευθεί. Συνεπώς, γιατί κατηγορούμε τους κληρικούς όταν αυτοί εφαρμόζουν τους κανόνες της Εκκλησίας; Μπορούμε να κατηγορήσουμε αστυνομικό ή δικαστικό, διότι εφαρμόζει τους νόμους της πολιτείας; Μα αυτό ακριβώς δεν ζητούμε όλοι; Και όταν οι νόμοι δεν εφαρμόζονται δεν επικρίνουμε την παρανομία;
2. Λένε μερικοί· «Και που ξέρουμε, εάν ένα δίλεπτο -πριν ξεψυχήσει- δεν μετανόησε;». Εάν μετανόησε, ο παντογνώστης και εύσπλαχνος και ελεήμων Κύριος δύναται να του παράσχει την σωτηρία. Δεν δεσμεύεται ο Θεός, εάν η Εκκλησία του -κρίνουσα κατά άνθρωπο και μη έχουσα άλλη πληροφορία- αρνηθεί να τον μνημονεύσει.
3. Γιατί να αυτοκτονήσει ένας νεαρός 15 ετών από μια ασήμαντη αιτία, από μια άδικη αποβολή από το σχολείο; Η ζωή είναι γεμάτη πιέσεις, διώξεις, συκοφαντίες, κατατρεγμούς, προπηλακισμούς, χλευασμούς, ειρωνείες. Δεν δικαιολογούμε βέβαια τις καταστάσεις αυτές, ούτε συμφωνούμε η κοινωνία να είναι «έρημος και χέρσος από ευγενή και φιλάνθρωπα αισθήματα», όπως θα έλεγε ο Παπαδιαμάντης. Αλλά σ’ ένα κόσμο, που λατρεύει το διάβολο και τα πάθη του, είναι αναπόφευκτο να έλθουμε αντιμέτωποι με την σκληρότητα, και επιβάλλεται -με την βοήθεια του Θεού, την προσωπική άσκηση και την κατάλληλη αγωγή- να χαλυβδώσουμε τον χαρακτήρα μας, ώστε να αντέχει σ’ αυτές τις δοκιμασίες. Συνεπώς η αυτοκτονία του νεαρού, αντί να προκαλέσει την επίθεση εναντίον του ιερέως που αρνήθηκε να τον κηδεύσει, θα έπρεπε μάλλον να οδηγήσει εις εργώδη αναζήτηση των αιτίων που η σημερινή οικογένεια, το σχολείο και η γένει κοινωνική αγωγή δημιουργεί λαπάδες, πλαδαρούς, μαλθακούς, κυριολεκτικώς ετοιμόρροπους και αναμένοντας την πρώτη ελαφρά ώθηση για να πέσουν, νεανίες. Παλαιότερα οι καθηγητές ήταν αυστηροί, άτεγκτοι, είρωνες, προσβλητικοί εις το έπακρον, και, δόξα τω Θεώ, δεν αυτοκτονούσε κανένας. Σήμερα το σύστημα εκτρέφει «μπούληδες»· και αντί να ανησυχήσουμε γι’ αυτό, τα βάζουμε με τους ιερείς. Όπως τα βάζουμε και με τους τροχονόμους, όταν παραβαίνουμε τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας.
4. Ελέχθη ότι η ακολουθία της κηδείας δεν είναι μυστήριο αλλά μια απλή προσευχή, για καλή αποδοχή και ανάπαυση μετά των αγίων του αποβιώσαντος, και συνεπώς δεν είναι σοβαρή παράβαση το να τελεσθεί και σ’ έναν αυτόχειρα. Και όμως η κηδεία είναι μυστήριο και κανονικά τελείται μετά θείας λειτουργίας. Και αυτό διασώζεται και σήμερα ακόμη στις κηδείες κληρικών και μοναχών, οι οποίες γίνονται μετά θείας λειτουργίας. Το ίδιο συνέβαινε και με τον γάμο και με το βάπτισμα· ετελούντο μετά θείας λειτουργίας. Δυστυχώς όμως η φοβερά εκκοσμίκευση και η απομάκρυνση των Χριστιανών από την Εκκλησία κατάντησαν τον γάμο και την κηδεία απλές κοινωνικές κοσμικές τελετές, μ’ ένα ελαφρό επίχρισμα χριστιανικής προσευχής. Θα πρέπει η Εκκλησία να λάβει αυστηρά και αποτελεσματικά μέτρα, ώστε τα ιερά αυτά μυστήρια -του γάμου, του βαπτίσματος, και της κηδείας- να ξαναβρούν τον κανονικό τρόπο τελέσεώς τους. Άλλωστε μετά την κηδεία ακολουθούν ως γνωστό τα μνημόσυνα, που συνδέονται εξάπαντος με λειτουργία. Εάν κηδευθεί κάποιος που αυτοκτόνησε, έπεται ότι θα γίνει και μνημόσυνο, δηλαδή λειτουργία υπέρ αυτού, πράγμα που απαγορεύει ο ΙΔ΄ κανών του Τιμοθέου Αλεξανδρείας.
5. Συνεχώς αυξάνονται οι φωνές εκείνων που εξανίστανται και εξοργίζονται, διότι η Εκκλησία προσπαθεί να οδηγήσει τους νέους και τα σχολεία σε εκκλησιασμό, σε εξομολόγηση, σε θεία κοινωνία, σε χριστιανική κατήχηση. Φωνάζουν συνεχώς οι δαίμονες της κολάσεως, επιδιώκοντας την κατάργηση του μαθήματος των θρησκευτικών, τη μεταβολή του σε μάθημα θρησκειολογικό-ιστορικό, χωρίς κατηχητικό χαρακτήρα. Συνεχώς προτείνουν την διάρρηξη των σχέσεων κράτους και εκκλησίας κ.τ.λ. Ποιος όμως αντιδρά σ’ αυτές τις φασιστικές μεθοδεύσεις, που αφήνουν τη νεολαία μας ακαθοδήγητη και ανερμάτιστη, πλαδαρή και νωχελική, ετοιμόρροπη και ευάλωτη; Λείπει πλέον η σωστή, ρωμαλέα, ασκητική και νηπτική εκκλησιαστική αγωγή. Οδηγούμε τους νέους μας σε μόνιμη ακηδία, σε ψυχική αποχαύνωση, σε επικίνδυνη χαλάρωση και έλλειψη κάθε ηθικής αντιστάσεως· δηλαδή, στην πνευματική νέκρωση. Και μετά εξανιστάμεθα, γιατί η Εκκλησία, με την άρνηση ταφής των προ πολλού πνευματικά νεκρών, μας υπενθυμίζει την ευθύνη και την ενοχή μας για το κατάντημά τους. Αυτή είναι τελικώς η αιτία των αντιδράσεων αυτών. Να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας και ν’ αποσείσουμε την ενοχή για την ευθύνη που μας αναλογεί, μέσα στις ψαλμωδίες της εκκλησιαστικής κηδείας.

«ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΣΠΙΘΑ» ΙΟΥΝΙΟΣ 2005

ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΑΠ. ΒΑΔΡΑΧΑΝΗΣ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ