A. Τα Χριστούγεννα είναι πνευματική εορτή.
Ασφαλώς τα Χριστούγεννα έχουν νόημα βαθύτατα πνευματικό, άγιο και σωτήριο. Γιατί με αυτά δεν εορτάζουμε ένα οποιοδήποτε γεγονός, ως και εθνικό ακόμη, αλλά την ίδια την εμφάνιση, με σάρκα και οστά του Θεού στη γη κι ανάμεσά μας. Μας τίμησε ιδιαίτερα με την επίσκεψή Του αυτή, υπέροχα, ανυπέρβλητα, μοναδικά, καθώς ένωσε την δική μας ανθρώπινη φύση με τη δική Του τη Θεϊκή.
Έτσι έχουμε την εμφάνιση του Θεανθρώπου στην ιστορία. Την ένωση του κτιστού πλάσματος, με τον ίδιο τον Άκτιστο Πλάστη και Θεό.
Σκοπός δε αυτής της Θείας παρέμβασης, είναι η Θέωση του ανθρώπου. «Αυτός ενηνθρώπησε, ίνα ημείς Θεοποιηθώμεν», λέγει ο Μ. Αθανάσιος. «Άνθρωπος εγένετο ο Θεός και Θεός ο άνθρωπος», τονίζει ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος. «Άνθρωπος γίνεται ο Θεός, ίνα τον Αδάμ απεργάσηται», ψάλλουμε σε τροπάριο των Χριστουγέννων.
Όποτε με τα Χριστούγεννα δεν κάνουμε τίποτ’ άλλο τελικά, απ’ το να ζούμε την αναδημιουργία μας, την ανάπλασή μας απ’ το κατάντημα στο όποιο μας οδήγησε η αμαρτία, ώστε να επανέλθουμε πάλι στην πρότερα μας κατάσταση.
Αυτή δε η ενανθρώπηση του Θεού, είναι και η κορυφαία έκφραση της αγάπης Του προς τον άνθρωπο. Το επιστέγασμα της εφαρμογής του Θείου σχεδίου για την σωτηρία μας. Ο ίδιος ο ενανθρωπήσας Κύριος μας τονίζει: «Ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πάς ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον» (Ιω. γ΄, 15). Αλλά και ο Θεόπνευστος Απ. Παύλος γράφει πως ο Πατέρας «του ιδίου του Υιού ουκ εφείσατο, αλλ’ υπέρ ημών πάντων παρέδωκεν αυτόν» (Ρωμ. η΄, 32).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σωτηρία του ανθρώπου δεν μπορούσε να γίνει με κανέναν άλλο τρόπο, και μάλιστα τόσο αποτελεσματικό, γιατί ολόκληρη η δημιουργία ήταν υποκείμενη στην πτώση.
Μην ξεχνούμε πως και οι δυο μεγάλες πτώσεις, η πρώτη μερίδας των αγγέλων και η δεύτερη των ανθρώπων, έφεραν όχι απλά αναστάτωση στην κτίση του Θεού, αλλά εισήγαγαν σ’ αυτήν το κακό ως μόνιμη κατάσταση, ως αντίθεση στο πρόσωπο και το έργο του απόλυτα αγαθού Θεού.
Απ’ αυτές τις πτώσεις δε, προήλθε και όλο το γνωστό ανθρώπινο δράμα. Ένα δράμα που με τίποτα δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν οι ειδωλολατρικές θρησκείες, οι φιλοσοφίες, οι ιδεολογίες, η όποια σοφία των ανθρώπων, τα όποια πρόσωπα (όσο σοφά και μεγάλα κι αν ήταν) και τα όποια πράγματα!
Να γιατί το μήνυμα των Χριστουγέννων, της Βηθλεέμ το μήνυμα, είναι το πλέον χαρμόσυνο και τόσο ελπιδοφόρο άγγελμα της ιστορίας. Και δεν είναι άλλο, απ’ αυτό του αγγέλου κατά τη Γέννηση του Χριστού προς τους ποιμένες: «Ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ, ός εστί Χριστός Κύριος, εν πάλει Δαυίδ». (Λουκ. β΄, 11). Δηλαδή, σας αναγγέλλω χαρά μεγάλη, η οποία θα είναι για όλο τον λαό, ότι γεννήθηκε σήμερα για σας στην πόλη του Δαυίδ, σωτήρας, ο οποίος είναι ο Χριστός ο Κύριος.
Αυτό δε το όλο νόημα της εορτής ενυπάρχει και στον γνωστότατο ύμνο (καταβασία) των Χριστουγέννων, που μας το υπενθυμίζει με τον πλέον υπέροχο και μοναδικό τρόπο, ως έξης:
«Χριστός γεννάται, δοξάσατε
Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε
Χριστός επί γης, υψώθητε...»
Να δε και τα αποτελέσματα αυτής της Θείας παρέμβασης, όπως τα αναπτύσσει με τον δικό του υπέροχο τρόπο, ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος:
«Σήμερα λύθηκαν τα μακροχρόνια δεσμά.
Ο διάβολος καταντροπιάσθηκε.
Οι δαίμονες δραπέτευσαν.
Ο θάνατος καταργήθηκε.
Ο Παράδεισος ανοίχθηκε.
Η κατάρα εξαφανίστηκε.
Η αμαρτία διώχθηκε.
Η πλάνη απομακρύνθηκε.
Η αλήθεια αποκαλύφθηκε.
Το κήρυγμα της ευσέβειας ξεχύθηκε και διαδόθηκε παντού.
Η Βασιλεία των Ουρανών μεταφυτεύθηκε στη γη.
Οι άγγελοι συνομιλούν με τους ανθρώπους.
Όλα έγιναν ένα»
Και πιο κάτω το ίδιο υπέροχα τονίζει:
«Κατέβηκε ο Θεός στη γη κι ο άνθρωπος ανέβηκε στους ουρανούς!
Κατέβηκε ο Θεός στη γη και πάλι βρίσκεται στον ουρανό!
Ολόκληρος είναι στον ουρανό κι ολόκληρος είναι στη γη!
Έγινε άνθρωπος κι είναι Θεός!
Είναι Θεός κι έλαβε σάρκα!
Κρατιέται σε παρθενική αγκαλιά, και στα χέρια Του κρατεί την οικουμένη!»
Οπότε η γέννηση του Χριστού δεν είναι βέβαια με τίποτα ένα κοινό γεγονός, αλλά ένα γεγονός μοναδικό στην ιστορία, διεθνούς αντίκτυπου, παγκοσμίων αποτελεσμάτων. Είναι σαφώς παγκόσμιο γεγονός. Εξάλλου και ο Σωτήρας Χριστός ήταν και είναι «προσδοκία εθνών» (Γεν. 49, 10). Όλων των εθνών. Όλων μας.
Δεν είναι τυχαίο που με την σάρκωσή Του η Ιστορία χωρίστηκε στα δύο, στις περιόδους πριν και μετά τον Χριστό, στην περίοδο δηλαδή της άγνοιας και στην περίοδο της γνώσης του Θεού, όπως γίνεται και στον καθένα μας προσωπικά όταν Τον γνωρίσουμε πραγματικά. Ένα προ Χριστού κι ένα μετά Χριστό γίνεται η ζωή μας.
Λοιπόν, όπως τονίζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, «τούτο εορτάζομεν σήμερον. Επιδημίαν του Θεού προς τους ανθρώπους, ίνα προς τον Θεό ενδημήσωμεν ή επανέλθωμεν».
Το προσέξαμε αυτό το τελευταίο;
Β. Πως καθιερώθηκε η εορτή των Χριστουγέννων;
Είναι και αυτό πολύ σημαντικό να το δούμε. Για να κατανοηθεί τι επικρατούσε την εποχή εκείνη, τι καταργήθηκε με την καθιέρωση της εορτής και που ακριβώς έχουν τη ρίζα τους πολλά (παγανιστικά) στοιχεία που αναβιώνουν σήμερα.
Λοιπόν, είναι αλήθεια, πως δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε την ακριβή ημέρα της Γέννησης του Χριστού, αφού δεν γίνεται σχετική αναφορά στα Ευαγγέλια. Οι Χριστιανοί φέρεται να γιόρταζαν τα Χριστούγεννα σε διάφορες ημερομηνίες, ενδεχομένως και ως κινητή εορτή, όχι όμως στις 25 Δεκεμβρίου. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι αυτά εορτάζονταν ως και τα μέσα του 4ου αιώνα στις 6 Ιανουαρίου, μαζί με τα Θεοφάνια.[1]
Ο Άγ. Γρηγόριος Θεολόγος σε ομιλία του για την 6η Ιανουαρίου τονίζει ότι οι Χριστιανοί εορτάζουν τα Θεοφάνια διότι ο Θεός εφάνη ως άνθρωπος, αλλά και τα Χριστούγεννα διότι ο Χριστός γεννήθηκε ως άνθρωπος. Ο Απ. Παύλος παραβάλει τον Ιησού προς τον Αδάμ. Κι επειδή ο πρώτος άνθρωπος, ο χοϊκός, πλάστηκε την 6η ήμερα της δημιουργίας, οι Χριστιανοί καθόρισαν την εορτή των Χριστουγέννων την 6η Ιανουαρίου, δηλαδή την 6η ήμερα από την πρωτοχρονιά, προς ανάμνηση της επί γης παρουσίας του Σωτήρα.
Η μεγάλη, όμως, εξάπλωση του Χριστιανισμού στη Δυτική Ευρώπη έφερνε μεγάλα προβλήματα στην κατήχηση των πιστών, γιατί εκεί λατρευόταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα και πλήθος από παγανιστικές τελετές λίγο μετά τη χειμερινή Ισημερία, και συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου, ο «θεός ήλιος», όπως πιο κάτω θα αναφέρουμε!
Τότε, η Εκκλησία της Ρώμης θέτει την ανάγκη ορισμού ειδικής εορτής για την Γέννηση του Χριστού. Το δε έτος 350 μ.Χ. ο Επίσκοπος της Ρώμης Ιούλιος Α΄, επέλεξε την 25η Δεκεμβρίου ως ήμερα εορτής των Χριστουγέννων, που συνέπιπτε με προαναφερθείσες παγανιστικές τελετές, προκειμένου να αντικατασταθούν αυτές με τα Χριστούγεννα και να αρθούν τα εμπόδια διάδοσης της Χριστιανικής Πίστης.[2]
Κύριος υποστηρικτής για την εφαρμογή της νέας εορτής στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης ήταν ο Άγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος, φαίνεται δε να εορτάσθηκαν εκεί για πρώτη φορά το 379 ή 380 μ.Χ. Ο Μ. Βασίλειος την εισήγαγε το 379 μ.Χ. στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, το δε 386 μ.Χ. ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος συγγράφει για την εορτή αυτή η οποία, όπως επισημαίνει, ήταν γνωστή επί δεκαετίες στην Αντιόχεια και με πολλά επιχειρήματα αναφέρει ότι ο Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί το έξης πολύ σημαντικό γεγονός. Για την καθιέρωση της εορτής των Χριστουγέννων την 25η Δεκεμβρίου, πέραν από την Εκκλησία της Ρώμης (Δύση) και στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης (Ανατολή), συνετέλεσε κατά πολύ (ίσως και καταλυτικά) ο Ιουλιανός ο Παραβάτης και τα σχέδιά του!
Αυτός, αφού είχε επαναφέρει την ειδωλολατρία ως επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας(!), καθόρισε με διάταγμά του να εορτάζεται την 25η Δεκεμβρίου ο «θεός ήλιος», όπως ακριβώς συνέβαινε την ειδωλολατρική εποχή!!! Πέραν της εορτής αυτής, με άλλο διάταγμά του, έδωσε εντολή να εορτάζεται προς… τιμή του ηλίου πάλι(!) και η 1η Ιανουαρίου, καθ’ όσον αυτή ήταν η 1η ήμερα του έτους της αυτοκρατορίας!
Τότε η Εκκλησία διαπίστωσε ότι, αυτές οι κρατικές εορτές που γίνονταν κατά διαταγή του Ιουλιανού με κάθε μεγαλοπρέπεια και ήταν μάλιστα και αργίες, παρέσυραν τους Χριστιανούς να τις παρακολουθούν, με αποτέλεσμα να παρασύρονται τελικά και σε ειδωλολατρικές λατρευτικές εκδηλώσεις! Έτσι, η Εκκλησία αποφάσισε να μεταφέρει την εορτή των Χριστουγέννων και της Γεννήσεως του νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης[3] από την 6η Ιανουαρίου στην 25η Δεκεμβρίου και να εορτάζεται μαζί με την ειδωλολατρική εορτή του φυσικού ηλίου των ειδωλολατρών!!! Οι Πατέρες της Εκκλησίας (όπως ο Άγ. Αυγουστίνος) αναφέρουν ότι την ήμερα αυτή δεν γιορτάζουμε τον ήλιο, όπως οι ειδωλολάτρες, αλλά Εκείνον ο οποίος δημιούργησε εκ του μηδενός τον ήλιο!
Αποτέλεσμα αυτού ήταν, οι Χριστιανοί να πηγαίνουν στους ναούς και να εορτάζουν μεγαλοπρεπώς την Γέννηση του Χριστού και να μην παρασύρονται πλέον στην παρακολούθηση των ειδωλολατρικών εορτών.
Επιπλέον, αφού η Γέννηση μετατέθηκε για την 25η Δεκεμβρίου, για την 1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε η εορτή της Περιτομής του Χριστού, τότε που οι ειδωλολάτρες γιόρταζαν για δεύτερη φορά τον… ήλιο!
Αργότερα (τον 6ο αιώνα μ.Χ.) ο Ιουστινιανός, επιδιώκοντας την ενοποίηση της αυτοκρατορίας μέσω μιας ενιαίας θρησκείας, όχι μόνο καθιέρωσε την 25η Δεκεμβρίου ως ήμερα εορτής των Χριστουγέννων, αλλά προσδιόρισε αυτή να είναι και αργία, επιπλέον δε, εξέδωσε και διάταγμα σύμφωνα με το οποίο η 25η Δεκεμβρίου του έτους 754 της Ρωμαϊκής εποχής θα εθεωρείτο το έτος 1 μιας νέας περιόδου κι ενός νέου τρόπου χρονολόγησης που θα εχρησιμοποιείτο σε όλη την επικράτεια. Έκτοτε έχουμε τη χρονολόγηση της προ Χρίστου και μετά Χριστόν εποχής.
Ωστόσο, είτε ο Χριστός γεννήθηκε πράγματι την 25η Δεκεμβρίου, είτε η ήμερα αυτή επιλέχθηκε για την αντιμετώπιση ή και την κατάργηση των παγανιστικών τελετών που γίνονταν την ήμερα αυτή, το βέβαιο είναι ότι ο Χριστός ήρθε να καταργήσει τα είδωλα και τον διάβολο που τα δημιούργησε και τα εμπνέει, γι’ αυτό και ως εορτή έχει ιδιαίτερη σημασία για όλους μας. Δεν είναι δε καθόλου τυχαίο το γεγονός που, πολύ γρήγορα, τα Χριστούγεννα κατέκτησαν τις ψυχές όλων.
Γ. Τι ακριβώς γιόρταζαν οι ειδωλολάτρες την 25η Δεκεμβρίου;
Όλες σχεδόν οι ειδωλολατρικές θρησκείες του κόσμου, γιόρταζαν με πολύ έντονο τρόπο τον μήνα Δεκέμβριο διάφορες εορτές, που ουσιαστικά είχαν να κάνουν με το χειμερινό ηλιοστάσιο στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου!
Κατά το θερινό ηλιοστάσιο η ήμερα είναι η μεγαλύτερη του έτους (21 ή 22 Ιουνίου) και σηματοδοτεί την αρχή του καλοκαιριού, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο δε, η ημέρα είναι η μικρότερη του έτους και σηματοδοτεί την έναρξη του χειμώνα.
Τότε ο πρωτόγονος άνθρωπος φοβόταν ότι ο ευεργετικός και ζωοδότης ήλιος, που κάθε σούρουπο χανόταν όλο και πιο νωρίς στο καταχείμωνο αυξάνοντας απειλητικά τη νύχτα, θα «σβηστεί» για πάντα, οπότε και ο ίδιος θα βυθιζόταν σ’ ένα αιώνιο σκοτάδι και μάλιστα με αφόρητο κρύο! Μετά δε το χειμερινό ηλιοστάσιο, γιόρταζαν την αναμενόμενη επαναφορά του ηλίου, πολλές δε αντιλήψεις για τη ζωή και τον θάνατο ή την αναγέννηση, είχαν συνδεθεί με αυτό! Όργανα δεν είχαν για να προσδιορίσουν ακριβώς πότε γινόταν αυτό, υπολόγιζαν όμως ότι ο ήλιος άρχιζε να παίρνει τη θέση του στον ουρανό λίγες μέρες μετά, πιθανόν στις 25 Δεκεμβρίου.
Ακριβώς στο σημείο αυτό, πλάστηκαν μύθοι, θρύλοι και παραδόσεις, δημιουργήθηκε πλήθος από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, όλα τους με μεγάλη θρησκευτική (δηλ. ειδωλολατρική) σημασία!
Και τούτο γιατί ο πρωτόγονος άνθρωπος αισθανόταν ότι έπρεπε να βοηθήσει τον κύκλο αυτό, να βοηθήσει ακόμη και τον ήλιο για να ξαναρχίσει να ανεβαίνει και μ’ αυτόν ολάκερη τη φύση, που νεκρή και παγωμένη περιμένει μια δύναμη για να ξαναγεννηθεί, να γονιμοποιηθεί και να καρποφορήσει! Γιατί πίστευε πως, αν οι θεότητες του κάκου υπερίσχυαν στην αιώνια πάλη τους με το καλό, τότε ήταν πολύ πιθανόν ο ήλιος και η γη να μην ξαναγεννηθούν και μαζί τους να χαθούν για πάντα όλες οι σοδειές που εξασφάλιζαν τη ζωή σε ανθρώπους και ζώα!!
Αυτός ήταν και ο λόγος που κατέφευγε σε διάφορες μαγικές ή μυστικιστικές πράξεις και τελετές, ηλιολατρικού περιεχομένου, προκειμένου να αποτρέψει το χάος και τις δαιμονικές δυνάμεις που πίστευε ότι ξεχύνονταν απ’ αυτό! Γιατί κατά την παχυλή του αντίληψη, μόνο με εορτασμούς κι εκδηλώσεις λατρείας μπορούσε να αποτρέψει το κακό!!
Τις τελετουργίες αυτές τις τελούσαν ντυμένοι με δέρματα και κεφάλια ζώων, άναβαν φωτιές όλη τη νύχτα για να απομακρύνουν το σκοτάδι, χόρευαν και τραγουδούσαν γύρω από τις φωτιές, στόλιζαν τα σπίτια τους με τα λιγοστά φυτά που επιβίωναν τον χειμώνα όπως γκί, ού, κισσό και κλαδιά δέντρων, ψιθύριζαν ξόρκια, ζωγράφιζαν μαγικά σύμβολα με αίμα ζώων στις πόρτες και τα ρούχα τους, τέτοια…
Λέγεται πως στους λόφους της Σκωτίας και της Ιρλανδίας, στα βουνά της Γαλλίας και της Γερμανίας, στα παλάτια των Νορβηγών βασιλιάδων κ.λπ. οι φωτιές δεν έσβηναν όλο τον χειμώνα, ενώ στις χώρες του Νότου την φωτιά που έδιωχνε τα υποχθόνια πνεύματα, είχαν αντικαταστήσει με τα κεριά!
Έτσι η περίοδος του χειμερινού ηλιοστασίου (που αργότερα έγινε Δωδεκαήμερο) είχε ιδιαίτερα συμβολική-μαγική σημασία κι έπαιζε σημαντικό ρόλο, τόσο στις ειδωλολατρικές τελετουργίες της γονιμότητας, όσο και του εξορκισμού των δαιμόνων και «η γέννηση του φωτός» συνδέθηκε πια με «την γέννηση του θεού» που την συμβολίζει.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να τονιστεί και το εξής σημαντικό. Υπάρχει διαφορά στους θρύλους και την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης στις χώρες του Βορρά από τις χώρες του Νότου. Στον περισσότερο σκοτεινό αλλά και παγωμένο Βορρά, οι θρύλοι είναι γεμάτοι από τρομακτικά πλάσματα, φαντάσματα νεκρών και υποχθόνιες θεότητες, που τα αντιμετώπιζαν περισσότερο με τελετουργίες! Αντίθετα στο Νότο, την Ιταλία και την Ελλάδα, που ο χειμώνας ήταν διαφορετικός, το βάρος έπεφτε στο γλέντι και την οργιαστική διασκέδαση, γιατί αυτά από μόνα τους ήταν ικανά να εξορκίσουν, λέει, ακόμη και τα πλέον τρομακτικά πλάσματα!!!
Και μόνον αυτά αρκούν για να δείξουν από τι φοβερό σκοτάδι μας απάλλαξε το Θείο Βρέφος της Βηθλεέμ! Κι είναι το ίδιο σκοτάδι στο οποίο η εωσφορική «Ν. Εποχή» θέλει να μας οδηγήσει πάλι. Θεέ μου!!
Ακριβώς πάνω σ’ αυτή τη λογική οι αρχαίοι ειδωλολάτρες, εκεί στις 25 Δεκεμβρίου, γιόρταζαν:
Ø Την γέννηση πολλών ηλιακών θεοτήτων, όπως των: Όσιρη, Βάαλ, Διονύσου, Άδωνι, Άττι, του Περσικού Μίθρα που εκείνη την εποχή είχε μεγάλη απήχηση στη Ρώμη και στις δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας, του σκανδιναβού Μπάλντουρ κ.λπ. και ένεκα αυτού,
Ø Είχαν καθιερώσει διάφορες σχετικές εορτές. Για παράδειγμα οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τα Κρόνια, τα Διονύσια και τα Επιφάνεια του ηλιακού θεού Φοίβου-Απόλλωνα. Οι Ρωμαίοι γιόρταζαν σε ολόκληρη την αυτοκρατορία τους τα Βρουμάλια (από 24 Νοεμβρίου μέχρι 17 Δεκεμβρίου) και ακολουθούσαν τα Σατουρνάλια (από 18 έως 24 Δεκεμβρίου). Την 1η Ιανουαρίου γιόρταζαν τις Καλένδες, στις 3 Ιανουαρίου τα Βότα (δηλαδή οι ευχές – vota) και στις 4 τα Λαρεντάλια ενώ στις 7 Ιανουαρίου τελείωνε η περίοδος των εορτών αυτών! Οι Αιγύπτιοι, εκτός από τον Όσιρη και τον Σάραπη είχαν και την ηλιακή εορτή των Φαραώ Οπέτ, που ήταν μια σύνθετη και ιδιαίτερα διαδεδομένη εορτή της αναγέννησης του ηλίου (Άμμων-Ρά) και στην εποχή των Πτολεμαίων ονομαζόταν «Επιφάνεια». Για τους Κέλτες ο χειμώνας ξεκινούσε την 1η Νοεμβρίου με την εορτή Samain, όπως και για τους Νορβηγούς με την εορτή Yule κ.λπ.
Ας σημειωθεί ότι ο αυτοκράτορας Αυριλιανός (270 ή 275 μ.Χ.) συνένωσε μια σειρά τέτοιων παγανιστικών εορτασμών του χειμερινού ηλιοστασίου που είχαν σχέση με τον θεό ήλιο σε μια, σε ένα είδος «φεστιβάλ» θα λέγαμε σήμερα, που το ονόμασε «Γενέθλια του Αήττητου Ηλίου» (με την έννοια ότι ο ήλιος δεν νικιέται από τίποτα, ούτε και από το σκοτάδι) με ήμερα εορτασμού την 25η Δεκεμβρίου!
Έκτοτε η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως ημέρα γέννησης του ηλίου κι επομένως ως ημέρα εορτασμού όλων των παγανιστικών θρησκειών!!!
Δ. Έτσι θα νοιώσουμε τη χαρά των Χριστουγέννων…
Αλλ’ ας κάνουμε τα πράγματα πιο συγκεκριμένα. Κι’ ας σταθούμε και πάλι στον γνωστότατο ύμνο (καταβασία) των Χριστουγέννων στον όποιο βρίσκεται όλο το μυστικό, γιατί τονίζει θεσπέσια:
«Χριστός γεννάται, δοξάσατε.
Χριστός εξ’ ουρανών, απαντήσατε.
Χριστός επί γης, υψώθητε.
Άσατε τω Κυρίω πάσα η γη
και εν ευφροσύνη ανυμνήσατε λαοί
ότι δεδόξασται».
Ένας ύμνος σφόδρα δοξολογικός, χαρούμενος και ενθουσιαστικός, ευχαριστιακός, οικουμενικός και σωτηριολογικός. Που ταυτόχρονα μας καλεί να κάνουμε πράξη συγκεκριμένα πράγματα, μέσα από τα όποια νοιώθουμε χαρά και ευφροσύνη, γιατί ούτε λίγο ούτε πολύ, γινόμαστε ένα μ’ Εκείνον που ήρθε να μας συναντήσει! Εκείνον ο όποιος «εφάπαξ κατά σάρκα γεννηθείς, αεί γεννάται» κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή. Δηλαδή Εκείνον που ενώ για μια και μόνο φορά γεννήθηκε με σάρκα, πάντοτε, σε κάθε ώρα και στιγμή, σε κάθε ψυχή γεννιέται, επομένως και σε κάθε εορτή των Χριστουγέννων, αρκεί αυτή η ψυχή να το θελήσει!
Ναι, είναι δύο οι Γεννήσεις του Χρίστου. Η πρώτη είναι το ίδιο το ιστορικό γεγονός και η δεύτερη είναι αυτή η μυστική, που ασύλληπτα διενεργείται στην ψυχή κάθε ανθρώπου, σ’ εκείνον που πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά και τον ακολουθεί πιστά ως Σωτήρα και Λυτρωτή του.
Όπως τα πρώτα Χριστούγεννα ήταν μοναδικά, έτσι είναι και τα δεύτερα. Υπό την έννοια ότι απευθύνονται κάθε φορά στον καθένα μας ξεχωριστά, στον καθένα μας προσωπικά, έτοιμα να μας μεταμορφώσουν. Να μας υψώσουν στα ουράνια. Να μας αγιάσουν. Είναι μοναδικά, γιατί είναι ανυψωτικά και αγιαστικά. Οπότε δεν μπορούν να έρχονται κι εμείς να χάνουμε την ευκαιρία. Κι αν σκεφθούμε πως ο ερχομός τους είναι λίγο πριν από τη νέα χρονιά, στο λυκαυγές της, τότε είναι μοναδική ευκαιρία για νέα ζωή, στο νέο χρόνο, στην καμπή του χρόνου της ζωής μας.
Ας είμαστε ρεαλιστές! Όπως και να το κάνουμε, όλα τα κακά της ζωής μας, προέρχονται από την αμαρτία, η οποία είναι η χειρότερη και η μεγαλύτερη μάστιγά μας. Η ζωή των ανθρώπων προ του Χρίστου ήταν τραγική, γιατί ζούσαν και πέθαιναν υπό το κράτος της αμαρτίας, τελείως ανίκανοι να απαλλαγούν απ’ αυτήν! Το μόνο που έκαναν ήταν να ποθούν όσο τίποτ’ άλλο τη λύτρωση και βέβαια τον Λυτρωτή. Με τίποτα όμως δεν μπορούσαν να νοιώσουν τη χαρά της λύτρωσης, αφού δεν την γνώριζαν, δεν είχε έλθει ο Λυτρωτής.
Είναι ακριβώς το ίδιο αίσθημα που αισθάνονται και οι σημερινοί άνθρωποι, που ενώ έχει έλθει ο Λυτρωτής, εκείνοι δεν Τον πλησιάζουν και δεν Τον δέχονται ακόμη, αν κι’ Εκείνος «έστηκεν επί την θύραν και κρούει». Είναι έξω από την πόρτα τους και τους χτυπάει για να Του ανοίξουν, όπως και τούτα τα Χριστούγεννα ας πούμε… Όποτε ζουν όπως οι αρχαίοι εκείνοι ειδωλολάτρες υπό την αμαρτία! Και τότε, ποια χαρά να νοιώσουν και μάλιστα μ’ έναν αμαρτωλό (υλιστικό, μαγικό, ειδωλολατρικό, τοτεμικό κ.λπ.) εορτασμό;
Αλλά στο σημείο αυτό, είναι καλύτερο να ακούσουμε τι μας λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο όποιος αναφέρει Θεόπνευστα:[4]
«Ας εορτάζουμε επομένως όχι με δημόσιους πανηγυρισμούς, αλλά κατά τρόπο Θεϊκό.
Όχι κατά τρόπο κοσμικό, αλλά κατά τρόπο υπερκόσμιο.
Όχι τα δικά μας, αλλά περισσότερο τα του Κυρίου.
Όχι τα σχετικά με την ασθένεια, αλλά τα σχετικά με την θεραπεία.
Όχι τα της δημιουργίας, αλλά τα της αναδημιουργίας».
Πώς θα γίνει αυτό;
Να τι απαντά ο ίδιος:
«Μην στολίσουμε τις εισόδους, μην δημιουργήσουμε χορούς, μην στολίσουμε τους δρόμους, μην χορτάσουμε τα μάτια μας, μην τέρψουμε την ακοή μας με μελωδίες, μην κάνουμε θηλυπρεπή την όσφρησή μας, μην διαφθείρουμε τη γεύση μας, μην επιτρέψουμε στην αφή να ευχαριστηθεί, δηλαδή στις εύκολες αυτές εισόδους της αμαρτίας.
Ας μη δείξουμε αδυναμία σε ένδυμα μαλακό και πλούσιο, Ας μην φορτωθούμε με πολύτιμους λίθους και αστραφτερό χρυσάφι, Ας μην μεταχειριστούμε βαψίματα, τα όποια κάνουν ψεύτικο το φυσικό κάλλος και τα όποια έχουν εφευρεθεί για να καταστρέφουν την εικόνα.
Ας μην παραδιδόμαστε σε γλέντια και οινοποσίες, με τις όποιες γνωρίζω ότι είναι συνυφασμένα και σαρκικά όργια, επειδή τα κακά μαθήματα προέρχονται από τους κακούς δασκάλους ή καλύτερα, από κακό σπόρο κακός βλαστός θα φυτρώσει…
Ας μην προσπαθούμε να ξεπεράσει ο ένας τον άλλο στην ακολασία. Διότι ακολασία για μένα είναι κάθε τι περιττό και παραπανίσιο απ’ ό,τι χρειαζόμαστε. Κι’ αυτά να συμβαίνουν όταν άλλοι, οι οποίοι προέρχονται από τον ίδιο πηλό με μας και από την ίδια ένωση, πεινούν κι έχουν ανάγκη.
Αλλά αυτά ας τα αφήσουμε στους ειδωλολάτρες, και στους ειδωλολατρικούς κομπασμούς και στα ειδωλολατρικά πανηγύρια. Αυτοί αποκαλούν θεούς όντα τα οποία ευφραίνονται από την τσίκνα των σφαγίων κατά τις θυσίες, και εν συνεχεία λατρεύουν τους θεούς αυτούς μα φαγοπότια, επειδή είναι πονηροί δημιουργοί και ιερείς και πιστοί πονηρών δαιμόνων.
Εμείς δε που προσκυνούμε τον Λόγο, ακόμη και αν θα πρέπει να απολαύσουμε κάτι, ας το απολαύσουμε με τη λογική και τον Θείο νόμο και με αφηγήσεις που θα αναφέρονται στη σημερινή εορτή, για να είναι αρμόζουσα η απόλαυση και για να μην απομακρυνθούμε από Εκείνον που μας έχει συγκεντρώσει να εορτάσουμε».
Αυτός είναι ο εορτασμός των Χριστουγέννων. Το ξέκομα, όσο γίνεται, από την ύλη και το δόσιμο στο πνευματικό μέρος της εορτής. Πάνω σ’ αυτή τη βάση ήταν στηριγμένος και ο παραδοσιακός εορτασμός του λαού μας, που δυστυχώς κάποιοι θέλουν να εκλείψει. Δηλαδή νηστεία (40 ήμερων), μετάνοια, εξομολόγηση, κάλαντα την παραμονή, συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία αλλά και την Θεία Κοινωνία, οικογενειακό τραπέζι. Τίποτ’ άλλο!
Τα άλλα, το μπούχτισμά μας με την ύλη, τα παγανιστικά στολίδια, τα ειδωλολατρικά έθιμα, οι εξαλλοσύνες, της παγκοσμιοποίησης και της «Ν. Εποχής» είναι, αυτών που με όχημα τον καταναλωτισμό και την εμπορευματοποίηση όλων όσων αφορούν την εορτή, θέλουν να ξεφύγουμε από το βαθύτατο νόημά της, οπότε να χάσουμε τη γαλήνη, την ψυχική μας ομορφιά, την ειρήνη και τη χαρά μας. Της αμαρτίας όλα τους…
Λοιπόν, εορτάσαμε όπως πρέπει τα Χριστούγεννα; Θα νοιώσαμε και τον Χριστό γεννημένο μέσα μας! Νοιώσαμε τον Χριστό γεννημένο μέσα μας; Ώ πόσο μεγάλη είναι τότε η χαρά μας!…
Ασφαλώς τα Χριστούγεννα έχουν νόημα βαθύτατα πνευματικό, άγιο και σωτήριο. Γιατί με αυτά δεν εορτάζουμε ένα οποιοδήποτε γεγονός, ως και εθνικό ακόμη, αλλά την ίδια την εμφάνιση, με σάρκα και οστά του Θεού στη γη κι ανάμεσά μας. Μας τίμησε ιδιαίτερα με την επίσκεψή Του αυτή, υπέροχα, ανυπέρβλητα, μοναδικά, καθώς ένωσε την δική μας ανθρώπινη φύση με τη δική Του τη Θεϊκή.
Έτσι έχουμε την εμφάνιση του Θεανθρώπου στην ιστορία. Την ένωση του κτιστού πλάσματος, με τον ίδιο τον Άκτιστο Πλάστη και Θεό.
Σκοπός δε αυτής της Θείας παρέμβασης, είναι η Θέωση του ανθρώπου. «Αυτός ενηνθρώπησε, ίνα ημείς Θεοποιηθώμεν», λέγει ο Μ. Αθανάσιος. «Άνθρωπος εγένετο ο Θεός και Θεός ο άνθρωπος», τονίζει ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος. «Άνθρωπος γίνεται ο Θεός, ίνα τον Αδάμ απεργάσηται», ψάλλουμε σε τροπάριο των Χριστουγέννων.
Όποτε με τα Χριστούγεννα δεν κάνουμε τίποτ’ άλλο τελικά, απ’ το να ζούμε την αναδημιουργία μας, την ανάπλασή μας απ’ το κατάντημα στο όποιο μας οδήγησε η αμαρτία, ώστε να επανέλθουμε πάλι στην πρότερα μας κατάσταση.
Αυτή δε η ενανθρώπηση του Θεού, είναι και η κορυφαία έκφραση της αγάπης Του προς τον άνθρωπο. Το επιστέγασμα της εφαρμογής του Θείου σχεδίου για την σωτηρία μας. Ο ίδιος ο ενανθρωπήσας Κύριος μας τονίζει: «Ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον Υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πάς ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον» (Ιω. γ΄, 15). Αλλά και ο Θεόπνευστος Απ. Παύλος γράφει πως ο Πατέρας «του ιδίου του Υιού ουκ εφείσατο, αλλ’ υπέρ ημών πάντων παρέδωκεν αυτόν» (Ρωμ. η΄, 32).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η σωτηρία του ανθρώπου δεν μπορούσε να γίνει με κανέναν άλλο τρόπο, και μάλιστα τόσο αποτελεσματικό, γιατί ολόκληρη η δημιουργία ήταν υποκείμενη στην πτώση.
Μην ξεχνούμε πως και οι δυο μεγάλες πτώσεις, η πρώτη μερίδας των αγγέλων και η δεύτερη των ανθρώπων, έφεραν όχι απλά αναστάτωση στην κτίση του Θεού, αλλά εισήγαγαν σ’ αυτήν το κακό ως μόνιμη κατάσταση, ως αντίθεση στο πρόσωπο και το έργο του απόλυτα αγαθού Θεού.
Απ’ αυτές τις πτώσεις δε, προήλθε και όλο το γνωστό ανθρώπινο δράμα. Ένα δράμα που με τίποτα δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν οι ειδωλολατρικές θρησκείες, οι φιλοσοφίες, οι ιδεολογίες, η όποια σοφία των ανθρώπων, τα όποια πρόσωπα (όσο σοφά και μεγάλα κι αν ήταν) και τα όποια πράγματα!
Να γιατί το μήνυμα των Χριστουγέννων, της Βηθλεέμ το μήνυμα, είναι το πλέον χαρμόσυνο και τόσο ελπιδοφόρο άγγελμα της ιστορίας. Και δεν είναι άλλο, απ’ αυτό του αγγέλου κατά τη Γέννηση του Χριστού προς τους ποιμένες: «Ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ, ός εστί Χριστός Κύριος, εν πάλει Δαυίδ». (Λουκ. β΄, 11). Δηλαδή, σας αναγγέλλω χαρά μεγάλη, η οποία θα είναι για όλο τον λαό, ότι γεννήθηκε σήμερα για σας στην πόλη του Δαυίδ, σωτήρας, ο οποίος είναι ο Χριστός ο Κύριος.
Αυτό δε το όλο νόημα της εορτής ενυπάρχει και στον γνωστότατο ύμνο (καταβασία) των Χριστουγέννων, που μας το υπενθυμίζει με τον πλέον υπέροχο και μοναδικό τρόπο, ως έξης:
«Χριστός γεννάται, δοξάσατε
Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε
Χριστός επί γης, υψώθητε...»
Να δε και τα αποτελέσματα αυτής της Θείας παρέμβασης, όπως τα αναπτύσσει με τον δικό του υπέροχο τρόπο, ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος:
«Σήμερα λύθηκαν τα μακροχρόνια δεσμά.
Ο διάβολος καταντροπιάσθηκε.
Οι δαίμονες δραπέτευσαν.
Ο θάνατος καταργήθηκε.
Ο Παράδεισος ανοίχθηκε.
Η κατάρα εξαφανίστηκε.
Η αμαρτία διώχθηκε.
Η πλάνη απομακρύνθηκε.
Η αλήθεια αποκαλύφθηκε.
Το κήρυγμα της ευσέβειας ξεχύθηκε και διαδόθηκε παντού.
Η Βασιλεία των Ουρανών μεταφυτεύθηκε στη γη.
Οι άγγελοι συνομιλούν με τους ανθρώπους.
Όλα έγιναν ένα»
Και πιο κάτω το ίδιο υπέροχα τονίζει:
«Κατέβηκε ο Θεός στη γη κι ο άνθρωπος ανέβηκε στους ουρανούς!
Κατέβηκε ο Θεός στη γη και πάλι βρίσκεται στον ουρανό!
Ολόκληρος είναι στον ουρανό κι ολόκληρος είναι στη γη!
Έγινε άνθρωπος κι είναι Θεός!
Είναι Θεός κι έλαβε σάρκα!
Κρατιέται σε παρθενική αγκαλιά, και στα χέρια Του κρατεί την οικουμένη!»
Οπότε η γέννηση του Χριστού δεν είναι βέβαια με τίποτα ένα κοινό γεγονός, αλλά ένα γεγονός μοναδικό στην ιστορία, διεθνούς αντίκτυπου, παγκοσμίων αποτελεσμάτων. Είναι σαφώς παγκόσμιο γεγονός. Εξάλλου και ο Σωτήρας Χριστός ήταν και είναι «προσδοκία εθνών» (Γεν. 49, 10). Όλων των εθνών. Όλων μας.
Δεν είναι τυχαίο που με την σάρκωσή Του η Ιστορία χωρίστηκε στα δύο, στις περιόδους πριν και μετά τον Χριστό, στην περίοδο δηλαδή της άγνοιας και στην περίοδο της γνώσης του Θεού, όπως γίνεται και στον καθένα μας προσωπικά όταν Τον γνωρίσουμε πραγματικά. Ένα προ Χριστού κι ένα μετά Χριστό γίνεται η ζωή μας.
Λοιπόν, όπως τονίζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, «τούτο εορτάζομεν σήμερον. Επιδημίαν του Θεού προς τους ανθρώπους, ίνα προς τον Θεό ενδημήσωμεν ή επανέλθωμεν».
Το προσέξαμε αυτό το τελευταίο;
Β. Πως καθιερώθηκε η εορτή των Χριστουγέννων;
Είναι και αυτό πολύ σημαντικό να το δούμε. Για να κατανοηθεί τι επικρατούσε την εποχή εκείνη, τι καταργήθηκε με την καθιέρωση της εορτής και που ακριβώς έχουν τη ρίζα τους πολλά (παγανιστικά) στοιχεία που αναβιώνουν σήμερα.
Λοιπόν, είναι αλήθεια, πως δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε την ακριβή ημέρα της Γέννησης του Χριστού, αφού δεν γίνεται σχετική αναφορά στα Ευαγγέλια. Οι Χριστιανοί φέρεται να γιόρταζαν τα Χριστούγεννα σε διάφορες ημερομηνίες, ενδεχομένως και ως κινητή εορτή, όχι όμως στις 25 Δεκεμβρίου. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι αυτά εορτάζονταν ως και τα μέσα του 4ου αιώνα στις 6 Ιανουαρίου, μαζί με τα Θεοφάνια.[1]
Ο Άγ. Γρηγόριος Θεολόγος σε ομιλία του για την 6η Ιανουαρίου τονίζει ότι οι Χριστιανοί εορτάζουν τα Θεοφάνια διότι ο Θεός εφάνη ως άνθρωπος, αλλά και τα Χριστούγεννα διότι ο Χριστός γεννήθηκε ως άνθρωπος. Ο Απ. Παύλος παραβάλει τον Ιησού προς τον Αδάμ. Κι επειδή ο πρώτος άνθρωπος, ο χοϊκός, πλάστηκε την 6η ήμερα της δημιουργίας, οι Χριστιανοί καθόρισαν την εορτή των Χριστουγέννων την 6η Ιανουαρίου, δηλαδή την 6η ήμερα από την πρωτοχρονιά, προς ανάμνηση της επί γης παρουσίας του Σωτήρα.
Η μεγάλη, όμως, εξάπλωση του Χριστιανισμού στη Δυτική Ευρώπη έφερνε μεγάλα προβλήματα στην κατήχηση των πιστών, γιατί εκεί λατρευόταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα και πλήθος από παγανιστικές τελετές λίγο μετά τη χειμερινή Ισημερία, και συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου, ο «θεός ήλιος», όπως πιο κάτω θα αναφέρουμε!
Τότε, η Εκκλησία της Ρώμης θέτει την ανάγκη ορισμού ειδικής εορτής για την Γέννηση του Χριστού. Το δε έτος 350 μ.Χ. ο Επίσκοπος της Ρώμης Ιούλιος Α΄, επέλεξε την 25η Δεκεμβρίου ως ήμερα εορτής των Χριστουγέννων, που συνέπιπτε με προαναφερθείσες παγανιστικές τελετές, προκειμένου να αντικατασταθούν αυτές με τα Χριστούγεννα και να αρθούν τα εμπόδια διάδοσης της Χριστιανικής Πίστης.[2]
Κύριος υποστηρικτής για την εφαρμογή της νέας εορτής στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης ήταν ο Άγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος, φαίνεται δε να εορτάσθηκαν εκεί για πρώτη φορά το 379 ή 380 μ.Χ. Ο Μ. Βασίλειος την εισήγαγε το 379 μ.Χ. στην Καισαρεία της Καππαδοκίας, το δε 386 μ.Χ. ο Άγ. Ιω. Χρυσόστομος συγγράφει για την εορτή αυτή η οποία, όπως επισημαίνει, ήταν γνωστή επί δεκαετίες στην Αντιόχεια και με πολλά επιχειρήματα αναφέρει ότι ο Χριστός γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί το έξης πολύ σημαντικό γεγονός. Για την καθιέρωση της εορτής των Χριστουγέννων την 25η Δεκεμβρίου, πέραν από την Εκκλησία της Ρώμης (Δύση) και στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης (Ανατολή), συνετέλεσε κατά πολύ (ίσως και καταλυτικά) ο Ιουλιανός ο Παραβάτης και τα σχέδιά του!
Αυτός, αφού είχε επαναφέρει την ειδωλολατρία ως επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας(!), καθόρισε με διάταγμά του να εορτάζεται την 25η Δεκεμβρίου ο «θεός ήλιος», όπως ακριβώς συνέβαινε την ειδωλολατρική εποχή!!! Πέραν της εορτής αυτής, με άλλο διάταγμά του, έδωσε εντολή να εορτάζεται προς… τιμή του ηλίου πάλι(!) και η 1η Ιανουαρίου, καθ’ όσον αυτή ήταν η 1η ήμερα του έτους της αυτοκρατορίας!
Τότε η Εκκλησία διαπίστωσε ότι, αυτές οι κρατικές εορτές που γίνονταν κατά διαταγή του Ιουλιανού με κάθε μεγαλοπρέπεια και ήταν μάλιστα και αργίες, παρέσυραν τους Χριστιανούς να τις παρακολουθούν, με αποτέλεσμα να παρασύρονται τελικά και σε ειδωλολατρικές λατρευτικές εκδηλώσεις! Έτσι, η Εκκλησία αποφάσισε να μεταφέρει την εορτή των Χριστουγέννων και της Γεννήσεως του νοητού Ηλίου της Δικαιοσύνης[3] από την 6η Ιανουαρίου στην 25η Δεκεμβρίου και να εορτάζεται μαζί με την ειδωλολατρική εορτή του φυσικού ηλίου των ειδωλολατρών!!! Οι Πατέρες της Εκκλησίας (όπως ο Άγ. Αυγουστίνος) αναφέρουν ότι την ήμερα αυτή δεν γιορτάζουμε τον ήλιο, όπως οι ειδωλολάτρες, αλλά Εκείνον ο οποίος δημιούργησε εκ του μηδενός τον ήλιο!
Αποτέλεσμα αυτού ήταν, οι Χριστιανοί να πηγαίνουν στους ναούς και να εορτάζουν μεγαλοπρεπώς την Γέννηση του Χριστού και να μην παρασύρονται πλέον στην παρακολούθηση των ειδωλολατρικών εορτών.
Επιπλέον, αφού η Γέννηση μετατέθηκε για την 25η Δεκεμβρίου, για την 1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε η εορτή της Περιτομής του Χριστού, τότε που οι ειδωλολάτρες γιόρταζαν για δεύτερη φορά τον… ήλιο!
Αργότερα (τον 6ο αιώνα μ.Χ.) ο Ιουστινιανός, επιδιώκοντας την ενοποίηση της αυτοκρατορίας μέσω μιας ενιαίας θρησκείας, όχι μόνο καθιέρωσε την 25η Δεκεμβρίου ως ήμερα εορτής των Χριστουγέννων, αλλά προσδιόρισε αυτή να είναι και αργία, επιπλέον δε, εξέδωσε και διάταγμα σύμφωνα με το οποίο η 25η Δεκεμβρίου του έτους 754 της Ρωμαϊκής εποχής θα εθεωρείτο το έτος 1 μιας νέας περιόδου κι ενός νέου τρόπου χρονολόγησης που θα εχρησιμοποιείτο σε όλη την επικράτεια. Έκτοτε έχουμε τη χρονολόγηση της προ Χρίστου και μετά Χριστόν εποχής.
Ωστόσο, είτε ο Χριστός γεννήθηκε πράγματι την 25η Δεκεμβρίου, είτε η ήμερα αυτή επιλέχθηκε για την αντιμετώπιση ή και την κατάργηση των παγανιστικών τελετών που γίνονταν την ήμερα αυτή, το βέβαιο είναι ότι ο Χριστός ήρθε να καταργήσει τα είδωλα και τον διάβολο που τα δημιούργησε και τα εμπνέει, γι’ αυτό και ως εορτή έχει ιδιαίτερη σημασία για όλους μας. Δεν είναι δε καθόλου τυχαίο το γεγονός που, πολύ γρήγορα, τα Χριστούγεννα κατέκτησαν τις ψυχές όλων.
Γ. Τι ακριβώς γιόρταζαν οι ειδωλολάτρες την 25η Δεκεμβρίου;
Όλες σχεδόν οι ειδωλολατρικές θρησκείες του κόσμου, γιόρταζαν με πολύ έντονο τρόπο τον μήνα Δεκέμβριο διάφορες εορτές, που ουσιαστικά είχαν να κάνουν με το χειμερινό ηλιοστάσιο στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου!
Κατά το θερινό ηλιοστάσιο η ήμερα είναι η μεγαλύτερη του έτους (21 ή 22 Ιουνίου) και σηματοδοτεί την αρχή του καλοκαιριού, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο δε, η ημέρα είναι η μικρότερη του έτους και σηματοδοτεί την έναρξη του χειμώνα.
Τότε ο πρωτόγονος άνθρωπος φοβόταν ότι ο ευεργετικός και ζωοδότης ήλιος, που κάθε σούρουπο χανόταν όλο και πιο νωρίς στο καταχείμωνο αυξάνοντας απειλητικά τη νύχτα, θα «σβηστεί» για πάντα, οπότε και ο ίδιος θα βυθιζόταν σ’ ένα αιώνιο σκοτάδι και μάλιστα με αφόρητο κρύο! Μετά δε το χειμερινό ηλιοστάσιο, γιόρταζαν την αναμενόμενη επαναφορά του ηλίου, πολλές δε αντιλήψεις για τη ζωή και τον θάνατο ή την αναγέννηση, είχαν συνδεθεί με αυτό! Όργανα δεν είχαν για να προσδιορίσουν ακριβώς πότε γινόταν αυτό, υπολόγιζαν όμως ότι ο ήλιος άρχιζε να παίρνει τη θέση του στον ουρανό λίγες μέρες μετά, πιθανόν στις 25 Δεκεμβρίου.
Ακριβώς στο σημείο αυτό, πλάστηκαν μύθοι, θρύλοι και παραδόσεις, δημιουργήθηκε πλήθος από προλήψεις και δεισιδαιμονίες, όλα τους με μεγάλη θρησκευτική (δηλ. ειδωλολατρική) σημασία!
Και τούτο γιατί ο πρωτόγονος άνθρωπος αισθανόταν ότι έπρεπε να βοηθήσει τον κύκλο αυτό, να βοηθήσει ακόμη και τον ήλιο για να ξαναρχίσει να ανεβαίνει και μ’ αυτόν ολάκερη τη φύση, που νεκρή και παγωμένη περιμένει μια δύναμη για να ξαναγεννηθεί, να γονιμοποιηθεί και να καρποφορήσει! Γιατί πίστευε πως, αν οι θεότητες του κάκου υπερίσχυαν στην αιώνια πάλη τους με το καλό, τότε ήταν πολύ πιθανόν ο ήλιος και η γη να μην ξαναγεννηθούν και μαζί τους να χαθούν για πάντα όλες οι σοδειές που εξασφάλιζαν τη ζωή σε ανθρώπους και ζώα!!
Αυτός ήταν και ο λόγος που κατέφευγε σε διάφορες μαγικές ή μυστικιστικές πράξεις και τελετές, ηλιολατρικού περιεχομένου, προκειμένου να αποτρέψει το χάος και τις δαιμονικές δυνάμεις που πίστευε ότι ξεχύνονταν απ’ αυτό! Γιατί κατά την παχυλή του αντίληψη, μόνο με εορτασμούς κι εκδηλώσεις λατρείας μπορούσε να αποτρέψει το κακό!!
Τις τελετουργίες αυτές τις τελούσαν ντυμένοι με δέρματα και κεφάλια ζώων, άναβαν φωτιές όλη τη νύχτα για να απομακρύνουν το σκοτάδι, χόρευαν και τραγουδούσαν γύρω από τις φωτιές, στόλιζαν τα σπίτια τους με τα λιγοστά φυτά που επιβίωναν τον χειμώνα όπως γκί, ού, κισσό και κλαδιά δέντρων, ψιθύριζαν ξόρκια, ζωγράφιζαν μαγικά σύμβολα με αίμα ζώων στις πόρτες και τα ρούχα τους, τέτοια…
Λέγεται πως στους λόφους της Σκωτίας και της Ιρλανδίας, στα βουνά της Γαλλίας και της Γερμανίας, στα παλάτια των Νορβηγών βασιλιάδων κ.λπ. οι φωτιές δεν έσβηναν όλο τον χειμώνα, ενώ στις χώρες του Νότου την φωτιά που έδιωχνε τα υποχθόνια πνεύματα, είχαν αντικαταστήσει με τα κεριά!
Έτσι η περίοδος του χειμερινού ηλιοστασίου (που αργότερα έγινε Δωδεκαήμερο) είχε ιδιαίτερα συμβολική-μαγική σημασία κι έπαιζε σημαντικό ρόλο, τόσο στις ειδωλολατρικές τελετουργίες της γονιμότητας, όσο και του εξορκισμού των δαιμόνων και «η γέννηση του φωτός» συνδέθηκε πια με «την γέννηση του θεού» που την συμβολίζει.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να τονιστεί και το εξής σημαντικό. Υπάρχει διαφορά στους θρύλους και την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης στις χώρες του Βορρά από τις χώρες του Νότου. Στον περισσότερο σκοτεινό αλλά και παγωμένο Βορρά, οι θρύλοι είναι γεμάτοι από τρομακτικά πλάσματα, φαντάσματα νεκρών και υποχθόνιες θεότητες, που τα αντιμετώπιζαν περισσότερο με τελετουργίες! Αντίθετα στο Νότο, την Ιταλία και την Ελλάδα, που ο χειμώνας ήταν διαφορετικός, το βάρος έπεφτε στο γλέντι και την οργιαστική διασκέδαση, γιατί αυτά από μόνα τους ήταν ικανά να εξορκίσουν, λέει, ακόμη και τα πλέον τρομακτικά πλάσματα!!!
Και μόνον αυτά αρκούν για να δείξουν από τι φοβερό σκοτάδι μας απάλλαξε το Θείο Βρέφος της Βηθλεέμ! Κι είναι το ίδιο σκοτάδι στο οποίο η εωσφορική «Ν. Εποχή» θέλει να μας οδηγήσει πάλι. Θεέ μου!!
Ακριβώς πάνω σ’ αυτή τη λογική οι αρχαίοι ειδωλολάτρες, εκεί στις 25 Δεκεμβρίου, γιόρταζαν:
Ø Την γέννηση πολλών ηλιακών θεοτήτων, όπως των: Όσιρη, Βάαλ, Διονύσου, Άδωνι, Άττι, του Περσικού Μίθρα που εκείνη την εποχή είχε μεγάλη απήχηση στη Ρώμη και στις δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας, του σκανδιναβού Μπάλντουρ κ.λπ. και ένεκα αυτού,
Ø Είχαν καθιερώσει διάφορες σχετικές εορτές. Για παράδειγμα οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τα Κρόνια, τα Διονύσια και τα Επιφάνεια του ηλιακού θεού Φοίβου-Απόλλωνα. Οι Ρωμαίοι γιόρταζαν σε ολόκληρη την αυτοκρατορία τους τα Βρουμάλια (από 24 Νοεμβρίου μέχρι 17 Δεκεμβρίου) και ακολουθούσαν τα Σατουρνάλια (από 18 έως 24 Δεκεμβρίου). Την 1η Ιανουαρίου γιόρταζαν τις Καλένδες, στις 3 Ιανουαρίου τα Βότα (δηλαδή οι ευχές – vota) και στις 4 τα Λαρεντάλια ενώ στις 7 Ιανουαρίου τελείωνε η περίοδος των εορτών αυτών! Οι Αιγύπτιοι, εκτός από τον Όσιρη και τον Σάραπη είχαν και την ηλιακή εορτή των Φαραώ Οπέτ, που ήταν μια σύνθετη και ιδιαίτερα διαδεδομένη εορτή της αναγέννησης του ηλίου (Άμμων-Ρά) και στην εποχή των Πτολεμαίων ονομαζόταν «Επιφάνεια». Για τους Κέλτες ο χειμώνας ξεκινούσε την 1η Νοεμβρίου με την εορτή Samain, όπως και για τους Νορβηγούς με την εορτή Yule κ.λπ.
Ας σημειωθεί ότι ο αυτοκράτορας Αυριλιανός (270 ή 275 μ.Χ.) συνένωσε μια σειρά τέτοιων παγανιστικών εορτασμών του χειμερινού ηλιοστασίου που είχαν σχέση με τον θεό ήλιο σε μια, σε ένα είδος «φεστιβάλ» θα λέγαμε σήμερα, που το ονόμασε «Γενέθλια του Αήττητου Ηλίου» (με την έννοια ότι ο ήλιος δεν νικιέται από τίποτα, ούτε και από το σκοτάδι) με ήμερα εορτασμού την 25η Δεκεμβρίου!
Έκτοτε η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως ημέρα γέννησης του ηλίου κι επομένως ως ημέρα εορτασμού όλων των παγανιστικών θρησκειών!!!
Δ. Έτσι θα νοιώσουμε τη χαρά των Χριστουγέννων…
Αλλ’ ας κάνουμε τα πράγματα πιο συγκεκριμένα. Κι’ ας σταθούμε και πάλι στον γνωστότατο ύμνο (καταβασία) των Χριστουγέννων στον όποιο βρίσκεται όλο το μυστικό, γιατί τονίζει θεσπέσια:
«Χριστός γεννάται, δοξάσατε.
Χριστός εξ’ ουρανών, απαντήσατε.
Χριστός επί γης, υψώθητε.
Άσατε τω Κυρίω πάσα η γη
και εν ευφροσύνη ανυμνήσατε λαοί
ότι δεδόξασται».
Ένας ύμνος σφόδρα δοξολογικός, χαρούμενος και ενθουσιαστικός, ευχαριστιακός, οικουμενικός και σωτηριολογικός. Που ταυτόχρονα μας καλεί να κάνουμε πράξη συγκεκριμένα πράγματα, μέσα από τα όποια νοιώθουμε χαρά και ευφροσύνη, γιατί ούτε λίγο ούτε πολύ, γινόμαστε ένα μ’ Εκείνον που ήρθε να μας συναντήσει! Εκείνον ο όποιος «εφάπαξ κατά σάρκα γεννηθείς, αεί γεννάται» κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή. Δηλαδή Εκείνον που ενώ για μια και μόνο φορά γεννήθηκε με σάρκα, πάντοτε, σε κάθε ώρα και στιγμή, σε κάθε ψυχή γεννιέται, επομένως και σε κάθε εορτή των Χριστουγέννων, αρκεί αυτή η ψυχή να το θελήσει!
Ναι, είναι δύο οι Γεννήσεις του Χρίστου. Η πρώτη είναι το ίδιο το ιστορικό γεγονός και η δεύτερη είναι αυτή η μυστική, που ασύλληπτα διενεργείται στην ψυχή κάθε ανθρώπου, σ’ εκείνον που πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά και τον ακολουθεί πιστά ως Σωτήρα και Λυτρωτή του.
Όπως τα πρώτα Χριστούγεννα ήταν μοναδικά, έτσι είναι και τα δεύτερα. Υπό την έννοια ότι απευθύνονται κάθε φορά στον καθένα μας ξεχωριστά, στον καθένα μας προσωπικά, έτοιμα να μας μεταμορφώσουν. Να μας υψώσουν στα ουράνια. Να μας αγιάσουν. Είναι μοναδικά, γιατί είναι ανυψωτικά και αγιαστικά. Οπότε δεν μπορούν να έρχονται κι εμείς να χάνουμε την ευκαιρία. Κι αν σκεφθούμε πως ο ερχομός τους είναι λίγο πριν από τη νέα χρονιά, στο λυκαυγές της, τότε είναι μοναδική ευκαιρία για νέα ζωή, στο νέο χρόνο, στην καμπή του χρόνου της ζωής μας.
Ας είμαστε ρεαλιστές! Όπως και να το κάνουμε, όλα τα κακά της ζωής μας, προέρχονται από την αμαρτία, η οποία είναι η χειρότερη και η μεγαλύτερη μάστιγά μας. Η ζωή των ανθρώπων προ του Χρίστου ήταν τραγική, γιατί ζούσαν και πέθαιναν υπό το κράτος της αμαρτίας, τελείως ανίκανοι να απαλλαγούν απ’ αυτήν! Το μόνο που έκαναν ήταν να ποθούν όσο τίποτ’ άλλο τη λύτρωση και βέβαια τον Λυτρωτή. Με τίποτα όμως δεν μπορούσαν να νοιώσουν τη χαρά της λύτρωσης, αφού δεν την γνώριζαν, δεν είχε έλθει ο Λυτρωτής.
Είναι ακριβώς το ίδιο αίσθημα που αισθάνονται και οι σημερινοί άνθρωποι, που ενώ έχει έλθει ο Λυτρωτής, εκείνοι δεν Τον πλησιάζουν και δεν Τον δέχονται ακόμη, αν κι’ Εκείνος «έστηκεν επί την θύραν και κρούει». Είναι έξω από την πόρτα τους και τους χτυπάει για να Του ανοίξουν, όπως και τούτα τα Χριστούγεννα ας πούμε… Όποτε ζουν όπως οι αρχαίοι εκείνοι ειδωλολάτρες υπό την αμαρτία! Και τότε, ποια χαρά να νοιώσουν και μάλιστα μ’ έναν αμαρτωλό (υλιστικό, μαγικό, ειδωλολατρικό, τοτεμικό κ.λπ.) εορτασμό;
Αλλά στο σημείο αυτό, είναι καλύτερο να ακούσουμε τι μας λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο όποιος αναφέρει Θεόπνευστα:[4]
«Ας εορτάζουμε επομένως όχι με δημόσιους πανηγυρισμούς, αλλά κατά τρόπο Θεϊκό.
Όχι κατά τρόπο κοσμικό, αλλά κατά τρόπο υπερκόσμιο.
Όχι τα δικά μας, αλλά περισσότερο τα του Κυρίου.
Όχι τα σχετικά με την ασθένεια, αλλά τα σχετικά με την θεραπεία.
Όχι τα της δημιουργίας, αλλά τα της αναδημιουργίας».
Πώς θα γίνει αυτό;
Να τι απαντά ο ίδιος:
«Μην στολίσουμε τις εισόδους, μην δημιουργήσουμε χορούς, μην στολίσουμε τους δρόμους, μην χορτάσουμε τα μάτια μας, μην τέρψουμε την ακοή μας με μελωδίες, μην κάνουμε θηλυπρεπή την όσφρησή μας, μην διαφθείρουμε τη γεύση μας, μην επιτρέψουμε στην αφή να ευχαριστηθεί, δηλαδή στις εύκολες αυτές εισόδους της αμαρτίας.
Ας μη δείξουμε αδυναμία σε ένδυμα μαλακό και πλούσιο, Ας μην φορτωθούμε με πολύτιμους λίθους και αστραφτερό χρυσάφι, Ας μην μεταχειριστούμε βαψίματα, τα όποια κάνουν ψεύτικο το φυσικό κάλλος και τα όποια έχουν εφευρεθεί για να καταστρέφουν την εικόνα.
Ας μην παραδιδόμαστε σε γλέντια και οινοποσίες, με τις όποιες γνωρίζω ότι είναι συνυφασμένα και σαρκικά όργια, επειδή τα κακά μαθήματα προέρχονται από τους κακούς δασκάλους ή καλύτερα, από κακό σπόρο κακός βλαστός θα φυτρώσει…
Ας μην προσπαθούμε να ξεπεράσει ο ένας τον άλλο στην ακολασία. Διότι ακολασία για μένα είναι κάθε τι περιττό και παραπανίσιο απ’ ό,τι χρειαζόμαστε. Κι’ αυτά να συμβαίνουν όταν άλλοι, οι οποίοι προέρχονται από τον ίδιο πηλό με μας και από την ίδια ένωση, πεινούν κι έχουν ανάγκη.
Αλλά αυτά ας τα αφήσουμε στους ειδωλολάτρες, και στους ειδωλολατρικούς κομπασμούς και στα ειδωλολατρικά πανηγύρια. Αυτοί αποκαλούν θεούς όντα τα οποία ευφραίνονται από την τσίκνα των σφαγίων κατά τις θυσίες, και εν συνεχεία λατρεύουν τους θεούς αυτούς μα φαγοπότια, επειδή είναι πονηροί δημιουργοί και ιερείς και πιστοί πονηρών δαιμόνων.
Εμείς δε που προσκυνούμε τον Λόγο, ακόμη και αν θα πρέπει να απολαύσουμε κάτι, ας το απολαύσουμε με τη λογική και τον Θείο νόμο και με αφηγήσεις που θα αναφέρονται στη σημερινή εορτή, για να είναι αρμόζουσα η απόλαυση και για να μην απομακρυνθούμε από Εκείνον που μας έχει συγκεντρώσει να εορτάσουμε».
Αυτός είναι ο εορτασμός των Χριστουγέννων. Το ξέκομα, όσο γίνεται, από την ύλη και το δόσιμο στο πνευματικό μέρος της εορτής. Πάνω σ’ αυτή τη βάση ήταν στηριγμένος και ο παραδοσιακός εορτασμός του λαού μας, που δυστυχώς κάποιοι θέλουν να εκλείψει. Δηλαδή νηστεία (40 ήμερων), μετάνοια, εξομολόγηση, κάλαντα την παραμονή, συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία αλλά και την Θεία Κοινωνία, οικογενειακό τραπέζι. Τίποτ’ άλλο!
Τα άλλα, το μπούχτισμά μας με την ύλη, τα παγανιστικά στολίδια, τα ειδωλολατρικά έθιμα, οι εξαλλοσύνες, της παγκοσμιοποίησης και της «Ν. Εποχής» είναι, αυτών που με όχημα τον καταναλωτισμό και την εμπορευματοποίηση όλων όσων αφορούν την εορτή, θέλουν να ξεφύγουμε από το βαθύτατο νόημά της, οπότε να χάσουμε τη γαλήνη, την ψυχική μας ομορφιά, την ειρήνη και τη χαρά μας. Της αμαρτίας όλα τους…
Λοιπόν, εορτάσαμε όπως πρέπει τα Χριστούγεννα; Θα νοιώσαμε και τον Χριστό γεννημένο μέσα μας! Νοιώσαμε τον Χριστό γεννημένο μέσα μας; Ώ πόσο μεγάλη είναι τότε η χαρά μας!…
[1] Κατάλοιπο της κοινής εορτής Χριστουγέννων και Θεοφανίων είναι και ο εορτασμός στην Ισπανία και σε χώρες με τις Ισπανικές συνήθειες (όπως το Μεξικό και πολλές χώρες της Ν. Αμερικής) την 6η Ιανουαρίου.
[2] Κατά παράδοση του 8ου αιώνα ο επίσκοπος Ιεροσολύμων έγραψε προς τον επίσκοπο της Ρώμης Ιούλιο: «Μέγας κόπος και στέρησις γίνεται εις τάς μεγάλας και λαμπράς εορτάς (της Γεννήσεως και του Βαπτίσματος), ότι τελούνται εν μία ήμερα… Προσταξάτω ούν η αγιωσύνη σου ερευνήσαι πάντα τα συγγράμματα των Ιουδαίων, άτινα, σκυλεύσας ο Καίσαρ Τίτος, απήγαγεν από Ιεροσαλήμ εις Ρώμην…». Τότε ο Ιούλιος Ρώμης συγκέντρωσε και μελέτησε με ειδικούς όλα τα συγγράμματα των Ιουδαίων, που είχαν αρπαχθεί και μεταφερθεί στη Ρώμη και βρήκε σύγγραμμα του Ιστορικού Ιωσήπου ότι την 9η του Σαπέτ, 25η Δεκεμβρίου, έγινε η γέννηση του Χριστού, οπότε και ορίστηκε να εορτάζεται τότε η εορτή. Απ’ αυτόν, λοιπόν, άρχισε η εορτή με αγαλλίαση στην Εκκλησία της Ρώμης και από εκεί σε όλες τις Χριστιανικές Εκκλησίες (βλ. PG 96, 1441 και «ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ»).
[3] Λέγει ο γνωστός ύμνος των Χριστουγέννων: «...Σε προσκυνείν, τον Ήλιον της Δικαιοσύνης, και Σε γιγνώσκειν εξ ύψους Ανατολήν...». Το ίδιο αναφέρει και η λαϊκή σοφία: «Χριστός γεννιέται, σαν ήλιος λάμπει / σαν ήλιος λάμπει, σα νιο φεγγάρι...».
[4] Λόγος 38ος «Εις τα Θεοφάνια, δηλαδή την Γέννησιν του Σωτήρος», 4-6, ΕΠΕ. Σημειώνεται ότι ο ύμνος των Χριστουγέννων που αναφέραμε στην αρχή, προέρχεται από την εισαγωγή στον λόγο του αυτό.
1 σχόλιο:
Σας χαιρετώ από τη μεγαλόνησο , αγαπημένε συνοδοιπόρε , και ένα όμορφο , ειρηνικό , υπόλοιπο της πορείας σας προς το Ιερό Σπήλαιο της Βηθλεέμ , και της καρδιάς σας . Αργυρούλα
Δημοσίευση σχολίου