Η ΑΚΡΙΒΗΣ ΩΡΑ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟΝ
«Ακριβή δε ώραν τιθέναι επιζητείς και ώρα πάνυ μεμετρημένην,
όπερ και δύσκολον, και σφαλερόν εστί».
(Διονύσιος Αλεξανδρείας)
1. Το Ακριβές της Αναστάσεως
Είναι δύσκολο να πει κανείς πότε, ποια ώρα ακριβώς, αναστήθηκε ο Ιησούς Χριστός. Κανένας από τους Ευαγγελιστές δε κάνει σαφή λόγον. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει μέχρι την ανατολή του ηλίου της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, δηλαδή τη Κυριακή· «Οψέ Σάββατων τη επιφωσκούση εις μίαν σαββάτων» (κεφ. 28,1). Ο Μάρκος λέγει όταν πέρασε η ημέρα του Σαββάτου, Μετά τη δύση του ηλίου που άρχιζε η πρώτη ημέρα της εβδομάδος, δηλαδή η Κυριακή·
«Και διαγενομένου του σαββάτου… λίαν πρωί της μιας σαββάτων έρχονται επί το μνημείον ανατείλαντος του ηλίου» (κεφ. 16, 1-2). Ο Λουκάς αναφέρεται στα βαθιά χαράματα της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, ήτοι την Κυριακή· «Τη δε μια των σαββάτων, όρθρου βαθέως ήλθον επί το μνήμα» (κεφ. 24, 1). Και ο Ιωάννης λέγει, όταν πέρασε η ημέρα του Σαββάτου κατά την πρώτη ημέρα της εβδομάδος, δηλαδή τη Κυριακή, που ήταν ακόμη σκοτάδι· «Τη δε μια των σαββάτων… έρχεται πρωί σκοτίας έτι ούσης εις το μνημείον» (κεφ. 20, 1).
Και οι τέσσερις Ευαγγελιστές, ως ημέρα αναστάσεως του Ιησού Χριστού, αναφέρουν την αρχή της ημέρας της Κυριακής· «Διαγενομένου του Σαββάτου· της μιας σαββάτων (= όταν επέρασε η ημέρα του Σαββάτου και άρχιζε η άλλη ημέρα)» χωρίς να ορίζουν την ακριβή ώρα. Ο καθένας αναφέρεται σε διαφορετικά χρονικά όρια της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, που άρχιζε μετά το Σάββατο, ήτοι της Κυριακής. Δεν τους ενδιαφέρει η ακριβής ώρα, αλλά η ημέρα για ν’ αποδείξουν το τριήμερο, όπως ακριβώς είχε διαβεβαιώσει ο Χριστός τους μαθητές του, ότι θα αναστηθεί· «Από τότε ήρξατο ο Ιησούς δεικνύειν τοις μαθηταίς αυτού, ότι δει αυτόν απελθείν εις Ιεροσόλυμα και πολλά παθείν από των πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι» (Ματθ. 16, 21).
Λοιπόν, πότε ακριβώς αναστήθηκε ο Κύριος Ιησούς Χριστός:
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας Διονύσιος, που ρωτήθηκε για το θέμα αυτό, απάντησε, ότι τούτο είναι πολύ δύσκολο και αβέβαιον· «Ακριβή δε όρον τιθέναι επιζητείς και ώρα πάνυ μεμετρημένην, όπερ και δύσκολον και σφαλερόν εστίν» («Σύνταγμα θείων και Ιερών Κανόνων», Γ. Ράλλη – Μ. Πότλη, τομ. Δ΄, σελ. 1. Επιστολή προς Επίσκοπον Βασιλείδην).
Οι δύο Ευαγγελιστές Ματθαίος και Λουκάς συμφωνούν, ότι η Ανάσταση του Κυρίου Ιησού Χριστού έγινε τα μεσάνυκτα του Σαββάτου, ότε και είχε παρέλθει η έκτη ώρα της νύκτας. Τούτο συνάγεται από τα λεγόμενά τους, ότι οι γυναίκες πήγαν στο μνήμα «Οψέ Σαββάτων [και] Όρθρου βαθέος», ότε δηλαδή είχε περάσει η έκτη ώρα της νύκτας, οπότε και άρχιζε η καινούργια μέρα κατά τους εκκλησιαστικούς όρους. Έτσι, οι Πατέρες της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου αποφάσισαν, οι Χριστιανοί να νηστεύουν μέχρι τα μεσάνυκτα του Σαββάτου· «Χρή τους πιστούς περί μέσας της μετά το μέγα Σάββατον νυκτός ώρας απονηστίζεσθαι, των θείων Ευαγγελιστών Ματθαίου και Λουκά, του μεν, δια του οψέ Σαββάτων προσρήματος, του δε, δια του όρθρου βαθέως, την βραδύτητα της νυκτός ημίν υπογράφοντος»· (Καν. ΠΘ΄). Όταν λέγει ο Κανόνας «περί μέσας της μετά το μέγαν Σάββατον νυκτός ώρας απονηστίζεσθαι», εννοείται, ότι οι Χριστιανοί θα συμμετάσχουν στην Θεία Λειτουργία έως το τέλος «προσενέγκατε την θυσίαν ημών» και μετά θα αρχίσουν το Πασχαλινό φαγητό, δηλαδή τα χαράματα της Κυριακής. Επ’ αυτού οι Αποστολικές Διαταγές είναι λίαν σαφείς· «Δια τούτο και ημείς, αναστάντος του Κυρίου, προσενέγκατε την θυσίαν ημών… και λοιπόν απονηστεύετε, ευφραινόμενοι και εορτάζοντες»· (ΒΕΠΕΣ, τομ. 2, παρ. 7 και 8, σελ. 90-91).
2. Το Τριήμερον της Αναστάσεως
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός είχε δηλώσει στους μαθητές Του, ότι θα καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί· «αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι» (Ματθ. 16, 21).
Πράγματι, αναστήθηκε ο Ιησούς Χριστός την τρίτη ημέρα:
Οι δύο μαθητές του Χριστού που μετά τη θανατική Του καταδίκη και τη ταφή Του πήγαιναν «προς Εμμαούς» δηλώνουν, ότι ήδη έχουν περάσει τρεις ημέρας από το θάνατον του Χριστού· «... αλλά γε και συν πάσιν τούτοις τρίτην ταύτην ημέραν άγει σήμερον, αφ’ ου ταύτα εγένετο»· (Λουκ. 24, 21). Αλλά και οι γυναίκες, που «διαγενομένου του Σαββάτου, ή όψε σαββάτων, η τη μια των σαββάτων», πήγαιναν στον τάφο του Χριστού, για να επιτελέσουν τα Εβραϊκά νεκρικά ήθη και έθιμα, τα τρίμερα, αποδεικνύουν περίτρανα, πως πράγματι είχε ήδη αρχίσει το τριήμερον.
Όμως, ερωτάται: Πώς αποδεικνύεται αυτό το τριήμερον:
Το εικοσιτετράωρον οι Εβραίοι το μετρούσαν από το ένα βράδυ έως το άλλο βράδυ· «από εσπέρας έως εσπέρας σαββατιείτε» (Λευιτ. 23, 32).
Ο Ιησούς Χριστός «παρέδωκε το πνεύμα» το απομεσήμερον της ενάτης ώρας (= τρεις μ.μ.) της Παρασκευής· «Η δε ωσεί ώρα έκτη (= δώδεκα μ.μ.) και σκότος εγένετο εφ’ όλην την γην έως ώρας ενάτης (= τρεις μ.μ.) του ηλίου εκλείποντος… και κλίνας την κεφαλήν παρέδωκε το πνεύμα» (Λουκ. 23, 44, Ιωάν. 19, 30).
Η ημέρα της Παρασκευής είχε αρχίσει από τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, οπότε τα μεσάνυχτα της Παρασκευής έχουμε την μία ημέρα. Από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής έως τα μεσάνυχτα του Σαββάτου έχουμε τη δεύτερη ημέρα. Και από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου έως γα μεσάνυχτα της Κυριακής έχουμε τη τρίτη ημέρα, την Κυριακή, η οποία σημειωτέον έχει αρχίσει από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου. Επομένως την τρίτη ημέρα, την Κυριακή, αναστήθηκε ο Χριστός και κατά το διάστημα αυτής της ημέρας, πράγματι, τελείται η Ανάσταση. Όμως, επειδή οι Ευαγγελιστές ουδαμού αναφέρονται σε συγκεκριμένη ώρα, αλλάς τις αρχές της τρίτης ημέρας, της Κυριακής, η Μητέρα Ορθόδοξη Εκκλησία όρισε η Ανάσταση να γίνεται, όταν ακριβώς, αρχίζει η ημέρα της Κυριακής (μετά το μεσονύκτιο, δηλαδή, του Σαββάτου), οπότε οποιαδήποτε ώρα και αν αναστήθηκε ο Χριστός η ακριβής ώρα περιέχεται μέσα στη τρίτη ημέρα, την ημέρα της Κυριακής.
Επομένως, η απάντηση στα ερωτήματα περί της ακριβούς ώρας και του τριημέρου της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού είναι ότι η ακριβής ώρα της Ανάστασης είναι δύσκολο ν’ αποδειχθεί, άλλωστε δεν έχει καμιά απολύτως σημασία για την σωτηρία μας, διό και οι Ευαγγελιστές δεν ασχολούνται. Όσο για το τριήμερο που έχει σημασία για ν’ αποδειχθούν αληθινά τα λεγόμενα του Κυρίου προς τους μαθητές Του, ότι· «και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι» πράγματι αναστήθηκε τη τρίτη ημέρα, αφού η τρίτη ημέρα της Κυριακής αρχίζει από τα μεσάνυχτα της ημέρας του Σαββάτου.
Συνεπώς, η Ανάσταση του Χριστού έγινε, όπως λίαν κατηγορηματικώς μας δηλώνουν οι Ιεροί Ευαγγελιστές, την ημέρα της Κυριακής αφού είχε ήδη περάσει η δεύτερη ημέρα του Σαββάτου και οι γυναίκες, που είναι οι πλέον αψευδείς μάρτυρες του τριημέρου, πήγαιναν στο μνημείο για τα τρίμερα· «Διαγενομένου του Σαββάτου (= αφού πέρασε η ημέρα του Σαββάτου), Μαρία η Μαγδαληνή και Μαρία η του Ιακώβου και Σαλώμη ηγόρασαν αρώματα, ίνα ελθούσαι αλείψωσιν αυτόν (= τον Ιησούν).
ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟΝ
«Ακριβή δε ώραν τιθέναι επιζητείς και ώρα πάνυ μεμετρημένην,
όπερ και δύσκολον, και σφαλερόν εστί».
(Διονύσιος Αλεξανδρείας)
1. Το Ακριβές της Αναστάσεως
Είναι δύσκολο να πει κανείς πότε, ποια ώρα ακριβώς, αναστήθηκε ο Ιησούς Χριστός. Κανένας από τους Ευαγγελιστές δε κάνει σαφή λόγον. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρει μέχρι την ανατολή του ηλίου της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, δηλαδή τη Κυριακή· «Οψέ Σάββατων τη επιφωσκούση εις μίαν σαββάτων» (κεφ. 28,1). Ο Μάρκος λέγει όταν πέρασε η ημέρα του Σαββάτου, Μετά τη δύση του ηλίου που άρχιζε η πρώτη ημέρα της εβδομάδος, δηλαδή η Κυριακή·
«Και διαγενομένου του σαββάτου… λίαν πρωί της μιας σαββάτων έρχονται επί το μνημείον ανατείλαντος του ηλίου» (κεφ. 16, 1-2). Ο Λουκάς αναφέρεται στα βαθιά χαράματα της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, ήτοι την Κυριακή· «Τη δε μια των σαββάτων, όρθρου βαθέως ήλθον επί το μνήμα» (κεφ. 24, 1). Και ο Ιωάννης λέγει, όταν πέρασε η ημέρα του Σαββάτου κατά την πρώτη ημέρα της εβδομάδος, δηλαδή τη Κυριακή, που ήταν ακόμη σκοτάδι· «Τη δε μια των σαββάτων… έρχεται πρωί σκοτίας έτι ούσης εις το μνημείον» (κεφ. 20, 1).
Και οι τέσσερις Ευαγγελιστές, ως ημέρα αναστάσεως του Ιησού Χριστού, αναφέρουν την αρχή της ημέρας της Κυριακής· «Διαγενομένου του Σαββάτου· της μιας σαββάτων (= όταν επέρασε η ημέρα του Σαββάτου και άρχιζε η άλλη ημέρα)» χωρίς να ορίζουν την ακριβή ώρα. Ο καθένας αναφέρεται σε διαφορετικά χρονικά όρια της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, που άρχιζε μετά το Σάββατο, ήτοι της Κυριακής. Δεν τους ενδιαφέρει η ακριβής ώρα, αλλά η ημέρα για ν’ αποδείξουν το τριήμερο, όπως ακριβώς είχε διαβεβαιώσει ο Χριστός τους μαθητές του, ότι θα αναστηθεί· «Από τότε ήρξατο ο Ιησούς δεικνύειν τοις μαθηταίς αυτού, ότι δει αυτόν απελθείν εις Ιεροσόλυμα και πολλά παθείν από των πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι» (Ματθ. 16, 21).
Λοιπόν, πότε ακριβώς αναστήθηκε ο Κύριος Ιησούς Χριστός:
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας Διονύσιος, που ρωτήθηκε για το θέμα αυτό, απάντησε, ότι τούτο είναι πολύ δύσκολο και αβέβαιον· «Ακριβή δε όρον τιθέναι επιζητείς και ώρα πάνυ μεμετρημένην, όπερ και δύσκολον και σφαλερόν εστίν» («Σύνταγμα θείων και Ιερών Κανόνων», Γ. Ράλλη – Μ. Πότλη, τομ. Δ΄, σελ. 1. Επιστολή προς Επίσκοπον Βασιλείδην).
Οι δύο Ευαγγελιστές Ματθαίος και Λουκάς συμφωνούν, ότι η Ανάσταση του Κυρίου Ιησού Χριστού έγινε τα μεσάνυκτα του Σαββάτου, ότε και είχε παρέλθει η έκτη ώρα της νύκτας. Τούτο συνάγεται από τα λεγόμενά τους, ότι οι γυναίκες πήγαν στο μνήμα «Οψέ Σαββάτων [και] Όρθρου βαθέος», ότε δηλαδή είχε περάσει η έκτη ώρα της νύκτας, οπότε και άρχιζε η καινούργια μέρα κατά τους εκκλησιαστικούς όρους. Έτσι, οι Πατέρες της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου αποφάσισαν, οι Χριστιανοί να νηστεύουν μέχρι τα μεσάνυκτα του Σαββάτου· «Χρή τους πιστούς περί μέσας της μετά το μέγα Σάββατον νυκτός ώρας απονηστίζεσθαι, των θείων Ευαγγελιστών Ματθαίου και Λουκά, του μεν, δια του οψέ Σαββάτων προσρήματος, του δε, δια του όρθρου βαθέως, την βραδύτητα της νυκτός ημίν υπογράφοντος»· (Καν. ΠΘ΄). Όταν λέγει ο Κανόνας «περί μέσας της μετά το μέγαν Σάββατον νυκτός ώρας απονηστίζεσθαι», εννοείται, ότι οι Χριστιανοί θα συμμετάσχουν στην Θεία Λειτουργία έως το τέλος «προσενέγκατε την θυσίαν ημών» και μετά θα αρχίσουν το Πασχαλινό φαγητό, δηλαδή τα χαράματα της Κυριακής. Επ’ αυτού οι Αποστολικές Διαταγές είναι λίαν σαφείς· «Δια τούτο και ημείς, αναστάντος του Κυρίου, προσενέγκατε την θυσίαν ημών… και λοιπόν απονηστεύετε, ευφραινόμενοι και εορτάζοντες»· (ΒΕΠΕΣ, τομ. 2, παρ. 7 και 8, σελ. 90-91).
2. Το Τριήμερον της Αναστάσεως
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός είχε δηλώσει στους μαθητές Του, ότι θα καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί· «αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι» (Ματθ. 16, 21).
Πράγματι, αναστήθηκε ο Ιησούς Χριστός την τρίτη ημέρα:
Οι δύο μαθητές του Χριστού που μετά τη θανατική Του καταδίκη και τη ταφή Του πήγαιναν «προς Εμμαούς» δηλώνουν, ότι ήδη έχουν περάσει τρεις ημέρας από το θάνατον του Χριστού· «... αλλά γε και συν πάσιν τούτοις τρίτην ταύτην ημέραν άγει σήμερον, αφ’ ου ταύτα εγένετο»· (Λουκ. 24, 21). Αλλά και οι γυναίκες, που «διαγενομένου του Σαββάτου, ή όψε σαββάτων, η τη μια των σαββάτων», πήγαιναν στον τάφο του Χριστού, για να επιτελέσουν τα Εβραϊκά νεκρικά ήθη και έθιμα, τα τρίμερα, αποδεικνύουν περίτρανα, πως πράγματι είχε ήδη αρχίσει το τριήμερον.
Όμως, ερωτάται: Πώς αποδεικνύεται αυτό το τριήμερον:
Το εικοσιτετράωρον οι Εβραίοι το μετρούσαν από το ένα βράδυ έως το άλλο βράδυ· «από εσπέρας έως εσπέρας σαββατιείτε» (Λευιτ. 23, 32).
Ο Ιησούς Χριστός «παρέδωκε το πνεύμα» το απομεσήμερον της ενάτης ώρας (= τρεις μ.μ.) της Παρασκευής· «Η δε ωσεί ώρα έκτη (= δώδεκα μ.μ.) και σκότος εγένετο εφ’ όλην την γην έως ώρας ενάτης (= τρεις μ.μ.) του ηλίου εκλείποντος… και κλίνας την κεφαλήν παρέδωκε το πνεύμα» (Λουκ. 23, 44, Ιωάν. 19, 30).
Η ημέρα της Παρασκευής είχε αρχίσει από τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, οπότε τα μεσάνυχτα της Παρασκευής έχουμε την μία ημέρα. Από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής έως τα μεσάνυχτα του Σαββάτου έχουμε τη δεύτερη ημέρα. Και από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου έως γα μεσάνυχτα της Κυριακής έχουμε τη τρίτη ημέρα, την Κυριακή, η οποία σημειωτέον έχει αρχίσει από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου. Επομένως την τρίτη ημέρα, την Κυριακή, αναστήθηκε ο Χριστός και κατά το διάστημα αυτής της ημέρας, πράγματι, τελείται η Ανάσταση. Όμως, επειδή οι Ευαγγελιστές ουδαμού αναφέρονται σε συγκεκριμένη ώρα, αλλάς τις αρχές της τρίτης ημέρας, της Κυριακής, η Μητέρα Ορθόδοξη Εκκλησία όρισε η Ανάσταση να γίνεται, όταν ακριβώς, αρχίζει η ημέρα της Κυριακής (μετά το μεσονύκτιο, δηλαδή, του Σαββάτου), οπότε οποιαδήποτε ώρα και αν αναστήθηκε ο Χριστός η ακριβής ώρα περιέχεται μέσα στη τρίτη ημέρα, την ημέρα της Κυριακής.
Επομένως, η απάντηση στα ερωτήματα περί της ακριβούς ώρας και του τριημέρου της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού είναι ότι η ακριβής ώρα της Ανάστασης είναι δύσκολο ν’ αποδειχθεί, άλλωστε δεν έχει καμιά απολύτως σημασία για την σωτηρία μας, διό και οι Ευαγγελιστές δεν ασχολούνται. Όσο για το τριήμερο που έχει σημασία για ν’ αποδειχθούν αληθινά τα λεγόμενα του Κυρίου προς τους μαθητές Του, ότι· «και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι» πράγματι αναστήθηκε τη τρίτη ημέρα, αφού η τρίτη ημέρα της Κυριακής αρχίζει από τα μεσάνυχτα της ημέρας του Σαββάτου.
Συνεπώς, η Ανάσταση του Χριστού έγινε, όπως λίαν κατηγορηματικώς μας δηλώνουν οι Ιεροί Ευαγγελιστές, την ημέρα της Κυριακής αφού είχε ήδη περάσει η δεύτερη ημέρα του Σαββάτου και οι γυναίκες, που είναι οι πλέον αψευδείς μάρτυρες του τριημέρου, πήγαιναν στο μνημείο για τα τρίμερα· «Διαγενομένου του Σαββάτου (= αφού πέρασε η ημέρα του Σαββάτου), Μαρία η Μαγδαληνή και Μαρία η του Ιακώβου και Σαλώμη ηγόρασαν αρώματα, ίνα ελθούσαι αλείψωσιν αυτόν (= τον Ιησούν).
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ – ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ.
Πρεσβ. ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΚΟΛΛΑΣ
Θεολόγος – Εκκλ/κός Συνήγορος
Πρόεδρος Κληρικών Ελλάδος
Πάσχα 2004
Περιοδικό Ενορία 5/4/04
Αριθμός φύλλου 974
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου